แนวทางการปรับเปลี่ยนภูมิทัศน์วัฒนธรรมตามโครงการนำร่องการบริหารจัดการและพัฒนาพื้นที่การเกษตรเป็นพื้นที่รองรับน้ำนอง เพื่อบรรเทาอุทกภัยตามแนวพระราชดำริแก้มลิง อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Abstract

การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายในการศึกษาภูมิทัศน์วัฒนธรรมบริเวณโครงการนำร่องการบริหารจัดการและพัฒนาพื้นที่การเกษตรเป็นพื้นที่รองรับน้ำนอง เพื่อบรรเทาอุทกภัยตามแนวพระราชดำริ แก้มลิง อำเภอบางบาล เพื่อใช้เป็นแนวทางในการปรับเปลี่ยนภูมิทัศน์วัฒนธรรม โดยการศึกษาเปรียบเทียบ และวิเคราะห์ภูมิทัศน์วัฒนธรรมในอดีต ปัจจุบัน และเมื่อเกิดโครงการแก้มลิงฯ ซึ่งกรอบที่ใช้ในการศึกษาภูมิทัศน์วัฒนธรรมในครั้งนี้ ได้แก่ การตั้งถิ่นฐาน สถาปัตยกรรม การคมนาคม เกษตรกรรม และวัฒนธรรม จากการศึกษาพบว่า ลักษณะการตั้งถิ่นฐานจากอดีตจนถึงปัจจุบันมีลักษณะเป็นแบบกระจุก-ตัวและมีความหนาแน่นตามแนวลำน้ำ สถาปัตยกรรมมีความสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมโดยอาคารมี การยกใต้ถุนสูงเพื่อป้องกันน้ำท่วม การคมนาคมมีการเปลี่ยนแปลงไปจากอดีตคือการคมนาคมทางน้ำเปลี่ยนเป็นทางบก เกษตรกรรมหลักของพื้นที่ยังคงเป็นการทำนาแต่มีการเปลี่ยนแปลงวิธีการทำนาจากเดิมทำนาปีเป็นนาปรัง สำหรับวัฒนธรรมยังคงมีประเพณีตามเทศกาลสำคัญทางศาสนา และประเพณีประจำท้องถิ่นที่เกี่ยวกับวิถีชีวิต การศึกษาครั้งนี้สรุปแนวทางในการปรับเปลี่ยนภูมิทัศน์วัฒนธรรมเป็น 2 แนวทางคือ 1) ดำเนินแนวทางตามที่ได้มีการปรับเปลี่ยนมาแล้วตั้งแต่ในอดีตจนกระทั่งปัจจุบันต่อไป ได้แก่ ลักษณะการตั้งถิ่นฐานแบบกระจุกตัวตามแนวลำน้ำ, สถาปัตยกรรมแบบยกใต้ถุนสูง, เกษตรกรรมยังคงเป็นการทำนาต่อไป 2) การปรับเปลี่ยนเพื่อความเหมาะสมกับลักษณะโครงการแก้มลิง ได้แก่ การคมนาคมทางบกควรปรับเปลี่ยนเป็นการคมนาคมทางน้ำเมื่อถึงฤดูน้ำหลาก, วัฒนธรรมควรสืบสานวัฒนธรรมที่มีอยู่เดิม และเพิ่มประเพณีที่เกี่ยวข้องกับสายน้ำ