การวิเคราะห์มิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลที่ถูกเซ็นเซอร์

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแบบสหวิธีการ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการในการตรวจพิจารณาเซ็นเซอร์มิวสิควิดีโอเพลงไทยสากล ลักษณะการสร้างสารในมิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลที่ถูกเซ็นเซอร์ และทรรศนะของบุคคลกลุ่มต่างๆ อันได้แก่ กลุ่มผู้สร้างสรรค์ผลงานมิวสิควิดีโอที่ถูกเซ็นเซอร์ กลุ่มนักวิชาการในสาขาที่เกี่ยวข้อง และกลุ่มผู้ชมเป้าหมายที่มีอายุตั้งแต่ 18 ถึง 30 ปี เพื่อทราบทรรศนะทางด้านต่างๆ ที่มีต่อผลงานมิวสิควิดีโอที่ถูกเซ็นเซอร์และต่อกระบวนการพิจารณาเซ็นเซอร์ ทั้งยังเป็นแนวทางในการสร้างสรรค์ผลงานมิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลให้มีความสอดคล้องเหมาะสมกับสภาพสังคมและวัฒนธรรมที่ดีงามของไทย และเพื่อเป็นแนวทางในการจัดสรรกระบวนการพิจารณาเซ็นเซอร์ให้เหมาะสมกับสภาพสังคมปัจจุบันต่อไปในอนาคต โดยผลการวิจัยพบว่า 1. กระบวนการในการพิจารณาเซ็นเซอร์มิวสิควิดีโอเพลงไทยสากล ได้ดำเนินงานโดยฝ่ายที่รับผิดชอบในการตรวจพิจารณารายการของสถานีโทรทัศน์โดยตรง ซึ่งปัจจุบันได้ยึดหลักกฎหมายและระเบียบวิทยุกระจายเสียงและวิทยุโทรทัศน์ตามกฎกระทรวงฉบับที่ 14 (พ.ศ. 2537) ในการตรวจพิจารณา ประกอบกับการใช้ดุลยพินิจและวิจารณญาณของเจ้าหน้าที่เป็นหลัก ทั้งนี้ในปัจจุบันแม้หลักกฎหมายดังกล่าวได้ถูกยกเลิกแล้ว แต่ในทางปฏิบัติยังคงยึดตามหลักเกณฑ์นี้ในการตรวจพิจารณาเป็นสำคัญ 2. ลักษณะการสร้างสารในมิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลที่ถูกเซ็นเซอร์ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วน คือ 1.) การนำเสนอภาพ อันประกอบไปด้วยประเด็นต่างๆ ได้แก่ ประเด็นที่เกี่ยวกับเรื่องเพศ ความรุนแรง สิ่งเสพติด การโฆษณาแฝง และภาพที่สื่อความหมายสองแง่สองง่าม 2.) เนื้อหาและคำร้องของบทเพลง ซึ่งมีลักษณะดังนี้ ได้แก่ การใช้คำร้องที่มีความหมายสองแง่สองง่าม และลักษณะเนื้อหาของเพลงที่ชักจูงไปในทางที่ไม่เหมาะสมขัดกับขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมไทย 3. ทรรศนะของผู้สร้าง นักวิชาการ และผู้ชม ที่มีต่อมิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลที่ถูกเซ็นเซอร์พบว่า 1.) ลักษณะการนำเสนอนั้นได้มุ่งเน้นที่การขายภาพลักษณ์ของศิลปินเป็นหลัก โดยมีประเด็นที่พบมากที่สุดได้แก่ประเด็นที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับเพศ 2.) ปัจจัยที่ส่งผลต่อการสร้างสรรค์มิวสิควิดีโอ ได้แก่ ปัจจัยด้านการตลาดและเงื่อนไขทางสังคม 3.) แนวโน้มของมิวสิควิดีโอเพลงไทยสากลในอนาคตนั้นขึ้นอยู่ที่กระแสสังคมเป็นหลัก ซึ่งอาจมีการนำเสนอเนื้อหาที่มีความแรงมากขึ้นและน้อยลงตามการเปลี่ยนแปลงของกระแสสังคมในขณะนั้น 4.) แนวทางปฏิบัติคือ ควรสร้างมาตรฐานที่ชัดเจนร่วมกันระหว่างสถานี และควรปรับเปลี่ยนจากระบบการเซ็นเซอร์เป็นระบบของการจัดระดับมิวสิควิดีโอแทน รวมทั้งจัดให้มีการแลกเปลี่ยนทรรศนะระหว่างฝ่ายต่างๆ โดยเปิดโอกาสให้ฝ่ายผู้ผลิตและผู้ชมได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็น