บทบาทและการใช้พื้นที่ในสวนลุมพินี กรุงเทพมหานคร

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบทบาทของสวนลุมพินี 2) วิเคราะห์รูปแบบและใช้พื้นที่ทางด้านกายภาพภายในสวนลุมพินี 3) ศึกษาแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาพื้นที่สวนลุมพินี ให้มีศักยภาพมากยิ่งขึ้นเพื่อเสริมสร้างความคุ้มค่าทางกายภาพ มีวิธีการศึกษาโดย ใช้การแจกแบบสอบถามจำนวน 390 ชุด โดยใช้วิธีการสุ่มแจกผู้ที่เข้ามาใช้สวนลุมพินีตลอดช่วงเวลาที่เปิดให้บริการ และการสังเกตการณ์โดยการบันทึกรูปแบบ ประกอบด้วย 1) บันทึกอัตราการสัญจรผ่าน (Gate Method) เป็นการนับปริมาณคนเดินเท้าที่สัญจรในแต่ละด่าน (Gate) ที่เข้ามาใช้พื้นที่ภายในสวนลุมพินี โดยการกำหนดตำแหน่งของด่าน ณ ประตูทางเข้า-ออก 2) บันทึกรูปแบบการสัญจรผ่าน (Movement Trace) เป็นการบันทึกเส้นทางสัญจรของคนเดินเท้าเข้ามาในพื้นที่สวนลุมพินี โดยการสะกดรอยเริ่มต้นเมื่อผู้ถูกติดตามเข้ามาในพื้นที่ ณ จุดประตูเข้า-ออก 3) บันทึกรูปแบบกิจกรรมการจับจองพื้นที่ (Static Snapshots) เป็นการบันทึกรูปแบบกิจกรรมที่เกิดขึ้นในพื้นที่สาธารณะอย่างเป็นระบบ โดยจะทำการบันทึกตำแหน่งของคนที่ทำกิจกรรมต่างๆ ลงในแผนที่ มีการแบ่งแยกสัญลักษณ์ตามประเภทคนและกิจกรรมการศึกษาเพื่อบันทึกรูปแบบกิจกรรมการจับจองที่เกิดขึ้นภายในพื้นที่ ผลการศึกษาพบว่า สวนลุมพินีมีรูปแบบการใช้พื้นที่ ดังนี้ 1) การบันทึกอัตราการสัญจรผ่าน ประตูที่มีการสัญจรผ่านเข้ามาในพื้นที่มากทีสุดคือ ประตู 3 (ถนนพระรามที่ 4) ประตู 4 (พระบรมรูป ร.6) 2) การบันทึกรูปแบบการสัญจรผ่าน (1) รูปแบบการสัญจรระยะยาว คือการสัญจรที่มีจุดหมายปลายทางอยู่ใจกลางพื้นที่และระยะสั้นในพื้นที่ คือการสัญจรที่มีจุดหมายปลายทางอยู่ใกล้บริเวณประตูทางเข้า-ออก (2) รูปแบบการสัญจรผ่าน-ออกนอกพื้นที่ คือใช้สวนลุมพินีเป็นเพียงทางสัญจรผ่านเท่านั้น (3) รูปแบบจุดหมายปลายทางที่มีการทับซ้อนของพื้นที่ คือบริเวณที่มีจุดหมายปลายทางของผู้ที่สัญจรผ่านเข้าไปใช้ทำกิจกรรมในช่วงเวลาเดียวกัน 3) บันทึกอัตราการสัญจรผ่าน มีรูปแบบคือ (1) การจับจองพื้นที่ที่มีการถูกใช้งานตลอดเวลา คือพื้นที่ที่ถูกใช้งานอยู่ตลอดเวลาและมีกิจกรรมที่เกิดเพียงกิจกรรมเดียวเท่านั้น เช่น บริเวณเก้าอี้ม้านั่ง บริเวณที่ตั้งเครื่องออกกำลังกาย (2) การจับจองพื้นที่ที่มีการถูกใช้งานเป็นช่วงเวลา คือพื้นที่ที่ถูกใช้ทำกิจกรรมเดียว แต่จะถูกใช้ตามช่วงเวลาของกิจกรรมที่เกิดขึ้นเท่านั้น เช่น บริเวณลานหลังพระบรมรูป ร.6 (3) การจับจองพื้นที่ที่มีการถูกใช้งานในพื้นที่เดียวกันโดยมีการสับเปลี่ยนกิจกรรมตามช่วงเวลา คือพื้นที่ที่เดียวแต่จะถูกใช้ทำกิจกรรมที่หลากหลาย ในช่วงเวลาต่างๆ เช่นบริเวณโดยรอบพื้นที่สวนปาล์ม และบทบาทของสวนลุมพินีประกอบดังนี้ 1) สนองตามพระราชประสงค์ พระสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 2) อยู่ใจกลางเมืองล้อมรอบด้วยย่านๆต่างที่สำคัญ และมีระบบขนส่งสาธารณะที่สะดวกในการเดินทางเข้าถึงพื้น 3) แหล่งศูนย์รวมทางสังคม เป็นสถานที่พบปะ พูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดซึ่งกันและกัน 4) ศูนย์รวมความหลากหลายของกิจกรรม สวนลุมพินีนับได้ว่าเป็นสถานที่ที่เป็นศูนย์กลางที่มีขนาดใหญ่มากที่สุด และเป็นที่เหมาะสมต่อกิจกรรมต่างๆ ที่หลากหลายที่สามารถใช้พื้นที่พื้นที่เดียวที่จัดกิจกรรมในช่วงเวลาเดียวกัน 5) สภาพทางเศรษฐกิจ สวนลุมพินีเป็นแหล่งลงทุนและให้บริการแก่ผู้มาใช้บริการในการแลกเปลี่ยน-ซื้อสินค้า และส่งเสริมสุขภาพให้แก่ประชาชนรวมถึงประหยัดค่าใช้ในการรักษาพยาบาล และประหยัดเวลาในเดินทาง6) การใช้พื้นที่ปัจจุบัน ช่วงเวลาที่เกิดการใช้พื้นที่สูงสุด กล่าวคือช่วงเวลาที่เกิดความหนาแน่นของผู้ที่เดินทางเข้ามาใช้พื้นที่ภายในสวนลุมพินีมากที่สุด คือ ช่วงเวลา 4.30 – 8.30 น. ในตอนเช้า และช่วงเวลา 16.30 – 18.30 น. ในตอนเย็น จากผลของการศึกษาทั้งหมด แสดงให้เห็นว่าสวนลุมพินีมีความโดดเด่นของที่ตั้ง และมีการใช้ประโยชน์เป็นปอดขนาดใหญ่ของกรุงเทพมหานคร ที่มีคุณสมบัติที่ดีและมีคุณค่าต่อเมือง