การวิเคราะห์การอ้างถึงของวิทยานิพนธ์สาขาวิชาประชากรศาสตร์

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์หลักที่จะศึกษาประเภท ขอบเขตเนื้อหาวิชา ภาษา อายุ ประเทศผู้ผลิต และศึกษารายชื่อวารสารที่ได้รับการอ้างถึงมากที่สุด ในวิทยานิพนธ์สาขาประชากรศาสตร์ ทั้งนี้โดยวิเคราะห์การอ้างถึงที่ปรากฏในเชิงอรรถ 2756 รายการของวิทยานิพนธ์ระดับปริญญามหาบัณฑิต สาขาประชากรศาสตร์ ที่เปิดสอนในมหาวิทยาลัยของประเทศไทย ตั้งแต่ ปีการศึกษา 2511 ถึง 2524 จำนวน 89 เล่ม จำนวนวิทยานิพนธ์ 89 เล่มนี้ เป็นของแผนกวิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา บัณฑิตวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จำนวน 79 เล่ม ของคณะสถิติประยุกต์ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ 3 เล่ม และเป็นของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล 7 เล่ม ผลการวิจัยเสนอเป็นค่าร้อยละ สามารถสรุปได้ดังนี้ คือ หนังสือเป็นเอกสารที่ผู้เรียบเรียงวิทยานิพนธ์อ้างถึงมากที่สุด เอกสารที่ได้รับการอ้างถึงประมาณร้อยละ 90 ของการอ้างถึงทั้งหมด เป็นเอกสารในเนื้อหาสังคมศาสตร์ โดยเฉพาะหมวด H ตามการจัดหมู่หนังสือระบบหอสมุดรัฐสภาอเมริกัน ส่วนที่เหลือเป็นการอ้างถึงเอกสารในหมวดอื่นๆ ในการวิเคราะห์ภาษาของเอกสารที่ได้รับการอ้างถึง ปรากฏว่า เป็นการอ้างถึงเอกสารภาษาอังกฤษ ประมาณร้อยละ 63 ส่วนที่เหลือประมาณร้อยละ 37 เป็นการอ้างถึงเอกสารภาษาไทย เอกสารที่ได้รับการอ้างถึงเป็นเอกสารใหม่ๆ ที่มีอายุไม่เกิน 10 ปี มีประมาณร้อยละ 77 และเอกสารที่ได้รับการอ้างเป็นเอกสารที่ตีพิมพ์ในประเทศไทยมากที่สุด มีประมาณร้อยละ 47 จากการวิเคราะห์การอ้างถึงวารสาร จำนวน 622 รายการ พบว่า ในจำนวนนี้ประมาณร้อยละ 71 เป็นการอ้างถึงวารสารเพียง 18 รายการ วารสารภาษาอังกฤษที่ได้รับการอ้างถึงมากที่สุด ได้แก่ Population Studies ส่วนวารสารภาษาไทยที่ได้รับการอ้างถึงมากที่สุด ได้แก่ วารสารประชากรศึกษา ถึงแม้ผลการวิจัยนี้จะแสดงถึงการใช้เอกสารโดยประมาณของผู้เรียบเรียงวิทยานิพนธ์เพียงกลุ่มเดียวก็ตาม แต่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่องานของห้องสมุดได้หลายประการ เช่น ช่วยเป็นแนวทางสำหรับบรรณารักษ์ในการพัฒนาทรัพยากรห้องสมุด โดยเฉพาะในการเลือกสรรและจัดหา ทั้งยังสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการจัดเสนอบริการสนเทศที่เหมาะสมตามความต้องการของผู้ใช้บริการ เนื่องจากการวิจัยครั้งนี้ มีขอบเขตเฉพาะการวิเคราะห์การอ้างถึงในวิทยานิพนธ์สาขาประชากรศาสตร์ ที่เปิดสอนระดับปริญญามหาบัณฑิต ของมหาวิทยาลัยในประเทศไทยตั้งแต่ปีการศึกษา 2511 ถึง 2524 เท่านั้น ดังนั้นควรมีการวิเคราะห์การอ้างถึงของวรรณกรรมทางประชากรศาสตร์ประเภทอื่นๆด้วย เพราะจะช่วยชี้ให้เห็นถึงวิธีการวิเคราะห์การอ้างถึงที่เที่ยงตรงและมีประสิทธิภาพ