การกำหนดมาตรฐานสินค้าอุตสาหกรรมประเภทผลไม้กระป๋อง

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษา (1) ความเป็นมาตลอดจนหลักเกณฑ์และวิธีการในการกำหนดมาตรฐาน (2) หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการมาตรฐานทั้งในและนอกประเทศ ผลการปฏิบัติงานของหน่วยงานดังกล่าว และผลของการกำหนดมาตรฐานที่มีต่ออุตสาหกรรมผลไม้กระป๋อง (3) สภาพอุตสาหกรรมผลไม้กระป๋องในปัจจุบัน ตลอดจนแนวโน้มการผลิตและการค้าในอนาคต และ (4) ปัญหาและอุปสรรคในการกำหนดมาตรฐานและการบังคับใช้ ซึ่งสมควรจะหาวิธีการปรับปรุงแก้ไขต่อไป ผลไม้กระป๋องเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีการกำหนดมาตรฐานทั้งที่เป็นบังคับและมาตรฐานให้เลือกใช้ตามความสมัครใจ ดังนั้น จึงสามารถศึกษาถึงคุณลักษณะของมาตรฐานเหล่านั้น และเปรียบเทียบถึงผลของการกำหนดเป็นมาตรฐานบังคับว่าต่างกับการกำหนดเป็นมาตรฐานให้เลือกใช้ตามความสมัครใจหรือไม่ เพียงไร ในปัจจุบันหน่วยงานระหว่างประเทศเกี่ยวกับการมาตรฐานอาหารที่ประเทศไทยเข้าร่วมเป็นสมาชิกมี 2 หน่วยงาน คือ องค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการมาตรฐาน และคณะกรรมาธิการว่าด้วยการมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ และมีองค์การมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศภาคพื้นเอเชีย ซึ่งกำลังจะก่อตั้งขึ้นอีกองค์การหนึ่ง สำหรับประเทศไทยนับตั้งแต่ก่อตั้งสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมขึ้นตามพระราชบัญญัติมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม พ.ศ. 2511 จนถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2520 ได้มีการกำหนดมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมแล้ว 198 มาตรฐาน เป็นมาตรฐานบังคับ 5 มาตรฐาน สำหรับมาตรฐานผลไม้กระป๋อง ได้กำหนดแล้ว 4 มาตรฐาน เป็นมาตรฐานบังคับ 1 มาตรฐาน คือมาตรฐานสับปะรดกระป๋อง ซึ่งมีผลทำให้ผลิตภัณฑ์เป็นที่เชื่อถือของผู้บริโภคทั้งภายในและต่างประเทศ ทำให้ปริมาณการส่งออกเพิ่มขึ้นทุกปี ส่วนมาตรฐานลิ้นจี่กระป๋อง ลำไยกระป๋อง เงาะกระป๋อง เป็นมาตรฐานที่ให้เลือกใช้ตามความสมัครใจ จึงยังไม่มีผู้ใดขอใช้เครื่องหมายมาตรฐาน หรืออีกนัยหนึ่งอาจกล่าวได้ว่า มาตรฐานที่ให้เลือกใช้ตามความสมัครใจนั้นอาจไม่มีผลในทางปฏิบัติก็ได้ ผลของการวิเคราะห์สภาพการณ์เกี่ยวกับเรื่องการมาตรฐานอุตสาหกรรมผลไม้กระป๋องชี้ให้เห็นปัญหาสำคัญซึ่งน่าจะได้ทำการวิจัย และหาทางแก้ไขต่อไป คือ 1. ประชาชนทั่วไปยังขาดความรู้และความตื่นตัวเกี่ยวกับการมาตรฐาน 2. ขาดข้อมูลที่จะใช้อ้างอิง ตลอดจนผลการทดสอบและการวิจัยเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ต่างๆซึ่งทำให้การกำหนดมาตรฐานแต่ละมาตรฐานต้องใช้เวลานาน 3. มาตรฐานที่กำหนดขึ้นแล้ว ถ้าไม่ใช่มาตรฐานบังคับ ก็อาจไม่มีผลในทางปฏิบัติ เช่น มาตรฐานผลไม้กระป๋องทั้ง 3 ชนิด ได้แก่ ลิ้นจี่ ลำไย และเงาะกระป๋อง ยังไม่มีผู้ขอรับใบอนุญาตใช้เครื่องหมายมาตรฐาน 4. การควบคุมตรวจสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์ยังขาดกำลังคน เครื่องมือเครื่องใช้และหน่วยตรวจสอบ