การบริหารการค้าต่างประเทศ ของกระทรวงพาณิชย์

Abstract

การศึกษาถึงประวัติความเป็นมาของการค้าต่างประเทศของประเทศไทยนั้น ผู้เขียนได้แยกการศึกษาออกเป็น 3 ช่วง คือ สมัยกรุงสุโขทัย สมัยกรุงศรีอยุธยา สมัยกรุงธนบุรี และกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยสรุปได้ว่าการค้าต่างประเทศในสมัยกรุงสุโขทัย (พ.ศ. 1762-1921) ส่วนใหญ่เป็นการค้ากับประเทศเพื่อนบ้าน เช่น จีน มลายู พม่า และลาว ลักษณะการค้าเป็นการค้าแบบเสรี สมัยกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ. 1893-2310) เป็นระยะที่ประเทศในยุโรปเริ่มเข้ามาติดต่อค้าขายกับประเทศไทย และมีการเก็บภาษีสินค้าขาเข้าในสมัยนี้ สมัยกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น (พ.ศ. 2310-2463) ในระยะ 50 ปีแรกของสมัยนี้ การค้าต่างประเทศของประเทศไทยซบเซาลง เนื่องจากเกิดสงครามในทวีปยุโรป และประเทศไทยก็มีสงครามกับประเทศเพื่อนบ้าน ดังนั้นการค้าส่วนใหญ่จึงเป็นการค้ากับประเทศจีน แต่นับตั้งแต่ประมาณ พ.ศ. 2360 เป็นต้นมา การค้าต่างประเทศของประเทศไทยได้เริ่มขยายตัวอีก เหตุการณ์สำคัญในสมัยนี้คือ มีการเก็บภาษีทั้งสินค้าเข้าและออก และมีการควบคุมการนำสินค้าเข้าและส่งออกด้วย หน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบโดยตรงต่อการบริหารการค้าต่างประเทศของประเทศไทยในปัจจุบัน ได้แก่ กระทรวงพาณิชย์ ซึ่งตั้งขึ้นมาเมื่อวันที่ 20 สิงหาคม 2463 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สำหรับหน่วยงานขึ้นตรงต่อกระทรวงพาณิชย์ ซึ่งปฏิบัติงานทางด้านการบริหารการค้าต่างประเทศ ได้แก่ 1. กรมการค้าต่างประเทศ ทำหน้าที่เป็นผู้ปฏิบัติทางด้านการบริหารการค้าต่างประเทศ 2. กรมเศรษฐกิจการพาณิชย์ ทำหน้าที่เป็นฝ่ายวิชาการทางด้านการบริหารการค้าต่างประเทศ 3. กรมพาณิชย์สัมพันธ์ ทำหน้าที่เป็นผู้โฆษณาเผยแพร่สินค้าไทยในต่างประเทศ 4. สำนักงานพาณิชย์ในต่างประเทศ ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของกระทรวงพาณิชย์ในต่างประเทศ และประสานการติดต่อระหว่างพ่อค้าไทยกับพ่อค้าในต่างประเทศ การบริหารการค้าต่างประเทศของกระทรวงพาณิชย์ในปัจจุบัน แยกงานออกได้เป็น 8 ลักษณะคือ 1. การศึกษาวิจัย 2. การแก้ไขดุลการค้า 3. การส่งเสริมสินค้าออก 4. การควบคุมการนำสินค้าออก 5. การควบคุมการนำสินค้าเข้า 6. การขนส่งสินค้าทางเรือ 7. การส่งเสริมความสัมพันธ์ทางการค้ากับต่างประเทศ 8. การเผยแพร่สินค้าไทยในต่างประเทศ ผู้เขียนได้ตั้งสมมติฐานในการเขียนวิทยานิพนธ์เรื่องนี้ว่า การบริหารการค้าต่างประเทศของกระทรวงพาณิชย์จะเป็นเครื่องส่งเสริมการค้าต่างประเทศของประเทศไทยหรือไม่ โดยใช้วิธีทำการวิจัยแบบค้นคว้าจากหลักฐานเอกสารต่าง ๆ และการสอบถามสัมภาษณ์บุคคลผู้ทรงคุณวุฒิ แล้วนำข้อมูลที่ได้รับมาทำการวิจัยวิจารณ์ถึงข้อดีและข้อเสียของการบริหารการค้าต่างประเทศในงานแต่ละลักษณะดังกล่าว วิทยานิพนธ์เรื่องนี้สรุปได้ว่า งานการบริหารการค้าต่างประเทศของกระทรวงพาณิชย์ โดยส่วนใหญ่มิได้เป็นอุปสรรคต่อการค้าต่างประเทศของประเทศไทย แต่ช่วยส่งเสริมให้การค้าต่างประเทศของประเทศไทยขยายตัวและดำเนินไปด้วยความรัดกุมมากยิ่งขึ้น ยกเว้นงาน 2 ลักษณะซึ่งได้แก่การควบคุมการนำสินค้าออกและการควบคุมการนำสินค้าเข้า งานทั้ง 2 ลักษณะนี้กล่าวได้ว่าเป็นอุปสรรคต่อการค้าต่างประเทศของประเทศไทย แต่อุปสรรคดังกล่าวได้ก่อให้เกิดประโยชน์ส่วนร่วมแก่ประเทศไทยในด้านเศรษฐกิจ สวัสดิภาพ และความมั่นคงของประเทศ แต่อย่างไรก็ตาม การบริหารการค้าต่างประเทศของกระทรวงพาณิชย์ยังมิได้บรรลุตามวัตถุประสงค์ที่ได้วางไว้ในด้านการแก้ไขปัญหาดุลการค้าขาดดุล ซึ่งกระทรงพาณิชย์ยังจะต้องดำเนินการร่วมมือกับสถาบันของรัฐบาลและเอกชนต่อไป เพื่อให้ดุลการค้าของประเทศไทยเข้าสู่ดุลภาพในที่สุด