ความสัมพันธ์ระหว่างความเข้ม-ช่วงเวลา-ความถี่ของฝนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย

Abstract

ปัจจุบันงานทางด้านชลศาสตร์ที่มีพื้นที่รับน้ำฝนขนาดเล็ก (พื้นที่รับน้ำฝนต่ำกว่า 2 ตารางกิโลเมตร) ได้มีบทบาทสำคัญต่อการพัฒนาชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยเป็นอย่างมาก แต่การขาดแคลนข้อมูลน้ำฝนที่มีช่วงเวลาการตกต่ำกว่า 1 วัน นับว่าเป็นปัญหาต่อการออกแบบงานทางด้านนี้ ทั้งนี้เพราะว่า มีสถานีวัดน้ำฝนที่สามารถให้ข้อมูลฝนที่มีช่วงเวลาการตกต่ำกว่า 1 วัน อยู่จำนวนน้อย ไม่เพียงพอสำหรับพื้นที่ของภาคตะวันออกเยงเหนือของประเทศไทย การวิจัยหาความสัมพันธ์ของความเข้มฝน-ช่วงเวลา-ความถี่ของฝน เพื่อหาหลักการในการประเมินค่าปริมาณน้ำฝน ที่มีช่วงเวลาการตกต่ำกว่า 1 วัน ในพื้นที่ที่ขาดแคลนข้อมูลฝนจะเป็นการสนองตอบต่อการแก้ปัญหาการขาดแคลนของข้อมูลฝนดังกล่าว ในการวิจัยครั้งนี้ผู้วิจัยได้ทำการวิเคราะห์ความถี่ของข้อมูลปริมาณฝนสูงสุดในแต่ละปีที่มีช่วงเวลาตั้งแต่ 15 นาที ถึง 24 ชั่วโมง จากข้อมูลกราฟฝน โดยใช้ทฤษฎีการแจกแจงความถี่แบบกัมเบล และนำผลที่ได้จากการวิเคราะห์มาศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มฝน-ช่วงเวลา-ความถี่ เพื่อหาคุณสมบัติหรือหลักการทั่วไปของความสัมพันธ์และเปรียบเทียบกับผลวิจัยที่ได้เคยกระทำมาแล้วทั้งในและต่างประเทศ จากการวิจัยหาความสัมพันธ์ เช่นค่าอัตราส่วนปริมาณฝน-ช่วงเวลาและอัตราส่วนปริมาณฝน-ความถี่ พบว่า ค่าอัตราส่วนปริมาณฝน - ช่วงเวลา มีค่าใกล้เคียงกับค่าที่ได้จากภาคเหนือของประเทศไทย และมีค่าไม่แตกต่างกันนัก กับค่าที่ได้จากสหรัฐอเมริกาและออสเตรเลีย สำหรับค่าอัตราส่วนปริมาณฝน-ความถี่ มีค่าใกล้เคียงกัน ผู้วิจัยได้เสนอผลวิจัย ที่สามารถนำไปใช้การประเมินค่าฝนที่มีช่วงเวลาต่ำกว่า 1 วัน ตามจุดต่างๆ ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ที่ยังขาดแคลนข้อมูล และอาจนำไปใช้กับในภาคอื่นของประเทศที่ยังขาดข้อมูลกราฟฝน หรือในประเทศใกล้เคียง เช่น ลาวและเขมร ซึ่งไม่สามารถหาข้อมูลได้