การอ้างถึงในนิราศสมัยใหม่ : กลวิธีการสื่อสารและการสร้างอารมณ์สะเทือนใจ

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มุ่งศึกษาการอ้างถึงในนิราศสมัยใหม่จำนวน ๗ เรื่อง คือ ลำนำภูกระดึงและบางกอกแก้วกำสรวล ของอังคาร กัลยาณพงศ์ หมายเหตุร่วมสมัย ของไพบูลย์ วงษ์เทศ เขียนแผ่นดิน ของเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ม้าก้านกล้วยและกลอนกล่อมโลก ของไพวรินทร์ ขาวงาม และโคลงนิราศแม่เมาะ ของก้องภพ รื่นศิริ ผู้วิจัยมุ่งศึกษาลักษณะการอ้างถึงที่หลากหลาย และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของการอ้างถึงกับการสื่อสารสำคัญและการสร้างอารมณ์สะเทือนใจ ในนิราศสมัยใหม่

ผลการศึกษาพบว่า นิราศสมัยใหม่ปรากฏลักษณะการอ้างถึงที่หลากหลาย ได้แก่ การอ้างถึงวรรณกรรมอื่น รวมถึงนิทาน ตำนาน และเพลง การอ้างถึงบุคคล และการอ้างถึงเหตุการณ์ กวีใช้กลวิธี ทางวรรณศิลป์ชนิดนี้ในการสื่อสารและสร้างอารมณ์สะเทือนใจด้วยการเชื่อมโยงหรือถ่ายโยงความหมาย ขยายขอบเขตข้อมูล ตลอดจนแบ่งปันประสบการณ์ และอารมณ์ความรู้สึกจากเรื่องหนึ่งสู่อีกเรื่องหนึ่ง เพื่อนำเสนอสารและทัศนะให้ลึกซึ้งชัดเจนและมีพลังกระทบใจผู้อ่าน

กวีใช้กลวิธีการอ้างถึงเพื่อสื่อสารสำคัญและสร้างอารมณ์สะเทือนใจอย่างหลากหลาย ได้แก่ การคร่ำครวญถึงนาง โดยอ้างถึงความเปรียบและสำนวนโวหารเกี่ยวกับความทุกข์จากวรรณกรรมโบราณ เพื่อเน้นย้ำและเพิ่มความโศกเศร้าของตน สารสำคัญอีกประการหนึ่งคือ การแสดงความรักและความหวงแหนมรดกของแผ่นดิน ที่กวีใช้การอ้างถึงเพื่อขยายขอบเขตข้อมูลและแบ่งปันความรู้สึกภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชาติที่สืบทอดมาอย่างยาวนานเพื่อปลุกเร้าให้ผู้อ่านตระหนักในคุณค่าและ หวงแหนอนุรักษ์มรดกวัฒนธรรมของชาติ สารสำคัญประการสุดท้ายที่กวีสื่อผ่าน การอ้างถึงคือ การวิพากษ์วิจารณ์สังคม ในประเด็นนี้กวีอ้างถึงทั้งแบบอย่างที่ดีงามเพื่อแสดง ความคารวะชื่นชม และเป็นแบบอย่างที่ดีงามให้แก่สังคม และปัญหาสังคมเพื่อแสดงความไม่พึงปรารถนาในค่านิยมและพฤติกรรมนั้นๆ กวีจะบริภาษ เสียดสี และประชดประชัน อย่างรุนแรงมีผล ในการสร้างพลังกระทบใจให้ผู้อ่านตระหนักในปัญหาและใส่ใจหาทางแก้ไข