ปัญหาในการพิจารณากำหนดอัตราค่าภาระและค่าบริการ ของการท่าเรือแห่งประเทศไทย

Abstract

การท่าเรือแห่งประเทศไทยเป็นรัฐวิสาหกิจสาธารณูปโภคมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ สามารถดำเนินกิจการก้าวหน้ามาด้วยดีโดยอาศัยแต่เพียงรายได้จากค่าภาระและค่าบริการการใช้ท่าเรือและความสะดวกต่างๆ ที่จัดเก็บจากบุคคล 3 ประเภท กล่าวคือ 1. เจ้าของเรือหรือตัวแทนเจ้าของเรือ 2. เจ้าของสินค้าทั้งขาเข้าและขาออกที่ขนถ่ายจากเรือหรือบรรทุกลงเรือที่เทียบท่า 3. ผู้ใช้บริการและความสะดวกต่างๆของท่าเรือ ปรากฏว่าตั้งแต่เริ่มกิจการเป็นเอกเทศในปี 2494 จนถึงปี 2515 การท่าเรือฯ สามารถนำส่งเงิน 242,806,367.86 บาท เป็นรายได้ของรัฐ และยังสามารถลงทุนขยายกิจการ เฉพาะอย่างยิ่งการสร้างท่าเทียบเรือเพิ่มเติมตามโครงการเขื่อนตะวันออก โดยอาศัยเงินสำรองจากรายได้ของการท่าเรือฯ สมทบกับเงินกู้จากธนาคารโลกอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งการท่าเรือฯ จะต้องชำระหนี้ทั้งเงินต้นและดอกเบี้ย โดยมิได้อาศัยเงินอุดหนุนจากรัฐบาลเลย โดยการศึกษาพิจารณาข้อมูลสถิติจากเอกสารรายงานต่างๆ ตลอดจนสัมภาษณ์หรือสอบถามเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้องทำให้พบว่า ค่าภาระการใช้ท่าเรือ ค่าบริการ และความสะดวกต่างๆ แม้จะเป็นปัจจัยสำคัญที่อำนวยรายได้ให้การท่าเรือฯ ใช้จ่ายในการดำเนินกิจการและพัฒนาท่าเรือให้เป็นไปด้วยดี น่าจะมีหลักการและเหตุผลในการกำหนดอัตราและจัดเก็บโดยเหมาะสม มีปัญหาเกี่ยวข้องที่ต้องพิจารณาหรือคำนึงถึงอย่างไรบ้าง หากมีการเปลี่ยนแปลงปรับปรุงอัตราค่าภาระจะมีผลกระทบกระเทือนผู้ใช้ท่าเรืออย่างไรบ้าง และสมควรจะดำเนินการอย่างไร มีข้อสังเกตเสนอแนะประการใดบ้างที่จะยังผลให้การจัดเก็บค่าภาระและค่าบริการของการท่าเรือฯ ที่ดำเนินอยู่ในปัจจุบันดียิ่งขึ้น ซึ่งจะเป็นประโยชน์แก่การท่าเรือฯ และเป็นวัตถุประสงค์ของวิทยานิพนธ์นี้ด้วย กิจการท่าเรือในปัจจุบันได้เริ่มต้นมาจากความดำริของรัฐบาลภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองของประเทศในปี 2475 โดยปรารถนาจะแก้ไขอุปสรรคขัดขวางการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ซึ่งในระยะเวลานั้น เรือสินค้าขนาดใหญ่และกินน้ำลึกไม่สามารถผ่านร่องน้ำสันดอนปากน้ำเจ้าพระยาที่ตื้นเขินเข้ามากรุงเทพฯได้ จ้องจอดทอดสมอที่เกาะสีชังและขนถ่ายสินค้าลงเรือลำเลียงเดินทางเข้ามาในแม่น้ำเจ้าพระยา แล้วขนขึ้นท่าที่กรุงเทพฯ อีกทอดหนึ่ง ส่วนสินค้าขาออกก็ต้องบรรทุกลงเรือลำเลียงจากกรุงเทพฯ ไปขนขึ้นเรือใหญ่ที่จอดรออยู่ที่เกาะสีชัง เป็นการเสียเวลาและเสียค่าใช้จ่ายสูง ทั้งสินค้าก็ชำรุดเสียหายและไม่ปลอดภัย ดังนั้น รัฐบาลจึงได้ของร้องให้สันนิบาตชาติช่วยเหลือ โดยส่งผู้เชี่ยวชาญมาสำรวจและเสนอแนะเกี่ยวกับการขุดลอกสันดอนปากน้ำเจ้าพระยาเพื่อให้เรือสินค้าขนาดใหญ่เข้าออกกรุงเทพฯ ได้ และการสร้างท่าเรือ ณ ตำบลที่เหมาะสมในกรุงเทพฯ โดยมีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกต่างๆ อย่างทันสมัยสำหรับเรือสินค้าเทียบท่าขนถ่ายสินค้า มีที่เก็บรักษาสินค้าและสามารถลำเลียงสินค้าออกจากท่าเรือได้โดยทางรถไฟ ทางรถยนต์และทางน้ำ การดำเนินการเป็นขั้นๆ ตามข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญตามโครงการสร้างท่าเรือกรุงเทพฯ ณ ตำบลคลองเตยและการขอดลอกสันดอนปากน้ำเจ้าพระยา การตั้งสำนักงานท่าเรือกรุงเทพฯ การกู้เงินจากธนาคารโลกเพื่อพัฒนากิจการท่าเรือ การออกพระราชบัญญัติจัดตั้งการท่าเรือแห่งประเทศไทยเป็นเอกเทศ อำนาจหน้าที่ของการท่าเรือฯ การกำกับควบคุมและการจัดการ ตลอดจนความสัมพันธ์กับรัฐบาลและเรื่องอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งความสำคัญของค่าภาระและค่าบริการที่มีต่อการท่าเรือฯ ได้บรรยายไว้ด้วยเพื่อเป็นพื้นฐานในการพิจารณาต่อไป เมื่อพิจารณารายจ่ายในการดำเนินกิจการและการลงทุนเพื่อปรับปรุงเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงานรวมทั้งการลงทุนเพื่อขยายงาน เปรียบเทียบกับรายได้ที่ได้จากการจัดเก็บค่าภาระและค่าบริการในอัตราที่การท่าเรือฯ สามารถจะเรียกเก็บได้ขณะนี้เห็นว่ามีเหตุผลสมควรที่การท่าเรือฯ จะได้พิจารณาเปลี่ยนแปลงปรับปรุงอัตราค่าภาระและค่าบริการเสียใหม่ให้เหมาะสมยิ่งขึ้น ในการนี้เห็นควรใช้ทฤษฎีเศรษฐศาสตร์เกี่ยวกับการกำหนดราคามาประกดอบการพิจารณาเพื่อกำหนดอัตราค่าภาระและค่าบริการเพื่อให้ความเป็นธรรมแก่การท่าเรือฯ และผู้ใช้บริการท่าเรือด้วย ในเวลาเดียวกันได้พิจารณาถึงผลกระทบกระเทือนเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงปรับปรุงแก้ไขอัตราค่าภาระและค่าบริการที่มีต่อการท่าเรือฯ และผู้ใช้บริการ ซึ่งได้แก่ผู้ส่งสินค้าขาออก และผู้สั่งสินค้าขาเข้า กับเจ้าของเรือ รวมทั้งเศรษฐกิจส่วนรวมของประเทศ นอกจากนี้ได้พิจารณาว่า อัตราค่าภาระและค่าบริการที่กำหนดใหม่ ควรเป็นสิ่งชักจูงใจเพิ่มจำนวนผู้ใช้อุปกรณ์อำนวยความสะดวกของการท่าเรือฯ ที่มีอยู่ให้มากยิ่งขึ้นเพื่อประสิทธิภาพของงาน ตามวัตถุประสงค์ในการจัดหาอุปกรณ์อำนวยความสะดวกนั้นๆ สำหรับระดับการให้บริการของการท่าเรือฯ ที่เป็นอยู่หากปรับปรุงให้สูงขึ้นจะทำให้ต้นทุนค่าใช้จ่ายลดลง เฉพาะอย่างยิ่งต้นทุนของการดำเนินงานเป็นปัจจัยในการกำหนดอัตราค่าภาระและค่าบริการ ส่วนการแบ่งหรือเลือกเก็บค่าภาระและค่าบริการจากเจ้าของเรือและผู้ใช้บริการอื่นๆ เพื่อความเป็นธรรมและเกิดประโยชน์แก่การท่าเรือฯ มากที่สุด ก็ได้พิจารณาข้อดีข้อเสียเปรียบเทียบประกอบการพิจารณาด้วย อย่างไรก็ดีสภาพของสังคมและนโยบายของรัฐบาลในการสิ่งเสริมสินค้าขาออกการควบคุมต้นทุนของสินค้าขาเข้าประเภทอาหารและอื่นๆ ที่จำเป็น การจำกัดหรือลดสินค้าประเภทฟุ่มเฟือยเข้าประเทศ รวมทั้งการดำเนินกิจการท่าเรือภายใต้การควบคุมอันเข้มงวดของรัฐบาล ย่อมมีผลต่อการพิจารณาปรับปรุงอัตราค่าภาระและค่าบริการใหม่ให้เป็นธรรมและสอดคล้องต้องกัน เพื่อบรรลุจุดหมายในการปรับปรุงอัตราค่าภาระและค่าบริการเพื่อให้เกิดรายได้เพิ่มขึ้น เห็นควรดำเนินการตามข้อเสนอแนะโดยสรุป ดังต่อไปนี้ 1. การให้ความเป็นอิสระในด่านนโยบายและการบริหารงาน รัฐบาลควรพิจารณาผ่อนคลายข้อจำกับอันเข้มงวดเกี่ยวกับระเบียบการปฏิบัติงานต่างๆ เฉพาะอย่างยิ่งในด้านการเงิน และไม่ควรสงวนสิทธิเกี่ยวกับการแต่งตั้งผู้อำนวยการและคณะกรรมการการท่าเรือฯ ทั้งนี้ควรพิจารณาให้สิทธิอิสระในการดำเนินงานตามความหมายของคำว่า เอกเทศ หรือ Autonomous body 2. การใช้เทคโนโลยีบางอย่างเข้าช่วยในการดำเนินกิจการ เช่น การใช้เครื่องคอมพิวเตอร์สมัยใหม่ในด้านการทำบัญชี การเก็บข้อมูลสถิติต่างๆ การคิดค่าธรรมเนียมและการคิดต้นทุน เป็นต้น 3. การวางแผนล่วงหน้าอย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่ การวางแผนควบคุม การกำหนดนโยบาย และการวางแผนการปฏิบัติงาน รวมทั้งการประเมินผล ซึ่งมีความสัมพันธ์ต่อกัน 4. การทุจริตของพนักงาน ควรจะได้พิจารณาโดยทั่วๆ ไปเกี่ยวกับภาวการณ์ครองชีพและสิ่งแวดล้อมยั่วยวนใจในเวลาเดียวกัน ประเมินความสามารถของผู้ปฏิบัติงาน การประเมินค่าของงาน รวมทั้งการพิจารณาปรับปรุงอัตราเงินเดือนและค่าจ้างให้เหมาะสมยิ่งขึ้น 5. การจัดวางโครงสร้างของอัตราค่าภาระและค่าบริการ ให้เหมาะสม ทั้งนี้โดยการกำหนดอัตราสูงสุดที่ผู้ใช้บริการจะยอมรับได้และประเมินหาอัตราค่าภาระและค่าบริการของแต่ละรายการ นั่นคือวิธีการวิเคราะห์ในการกำหนดอัตราค่าภาระและค่าบริการอย่างมีระบบ ประกอบด้วยแนวทางหลักการและวิธีการอย่างยุติธรรม