พระยมในวรรณคดีสันสกฤต บาลี และ ไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาคติความเชื่อเกี่ยวกับพระยมเท่าที่มีปรากฏในวรรณคดีสันสกฤต บาลี และไทย โดยรวบรวมเรื่องราวความเป็นมาตลอดจนบทบทาทของพระยมในวรรณคดีเหล่านั้น ตั้งแต่เมื่อเป็นมนุษย์คนแรกที่ตาย จนกระทั่งวิวัฒนาการเป็นเพทแห่งความตาย ข้อมูลและหลักฐานต่างๆ ส่วนใหญ่ด้านสันสกฤตได้รวบรวมจากคัมภีร์ฤคเวท ยชุรเวท อถรรทเวท ศตปถพราหมณ อุปนิษัท มหาภารามยณะ และปุราณะฉบับต่างๆ ด้านบาลีได้จำกัดเพียงคัมภีร์พระไตรปิฆก ส่วนข้อมูล ด้านไทยนั้นได้รวบรวมจากไตรภูมิพระร่วงเป็นหลัก เนื้อหาของวิทยานิพนธ์นี้แบ่งออกเป็น 6 บท บทแรกเป็นนำ กล่าวถึงความเป็นมาของปัญหา ตลอดจนถึงงวิธีดำเนินการวิจัย บทที่ 2 ประวัติความเป็นมาของพระยม บทที่ 3 บทบาทของพระยมในวรรณคดีสันสกฤต บทที่ 4บทบาทของพระยมในวรรคดีบาลี บทที่ 5 บทบาทของพระยมในวรรณคดีไทย บทที่ 6 บทสรุป และข้อเสนอแนะ ผลของการวิจัยพอสรุปได้ว่า ในคัมภีร์ฤคเวท พระยมเป็นมนุษย์คนแรกที่ตายปราชญ์ทางสันสกฤตบางท่านถือว่า พระยมมีผู้เป็นน้องสาวฝาแฝดเป็นมนุษย์คู่แรกผู้ให้กำเนิดมนุษย์คู่แกรผุ้ใหห้กำเนิดมนุษยชาติ และหลังจากที่พระยมตายแล้ว พระองค์มีบทบาทสำคัญยิ่งขึ้น โดยที่พระองค์ได้เป็นราชาแห่งบรรพบุรุษที่ล่วงลับ และได้ติดตามไปสู่แดนของพระองค์ในวรรค์พระองค์มีฐานะทัดเที่ยมเทพทั้งหลาย มีพระอัคนีและพระวรุณ เป็นต้น ในที่สุดพระองค์มีฐานะเป็นเพทแห่งความตายและเจ้าแห่งนรกปรากฏขัดในคัมภีร์มหาภาระตะ รามยณะ และปุราณะต่างๆ พระองค์ เป็นเทพบุตรทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม และมีฉายาเรียกว่า พระธรรมหรือธรรมราชาด้วย ในบางครั้งพระองค์มีอำนาจเหนือความตาย เช่นในกรณีที่พระองค์คืนชีวิตพระสัตยวานในเรื่องสาวิตรี เป็นต้น ในวรรณคดีบาลี พระยมเป็นเจ้าแห่งนรก พระองค์ส่งเทวฑูต 5 ประการอันได้แก่ นายธรรม คือ การเกิด การแก่ การเจ็บ การถูกลงทัณฑ์ และการตาย มาเตือนให้มนุษย์ได้รีบกระทำความดี และเมื่อตายแล้วจะได้ขึ้นสวรรค์ แต่ผู้ตายที่กระทำความชั่วไว้จะตกนรก ความคิดเกี่ยวกับพระยมในวรรณคดีไทย ส่วนใหญ่ได้อิทธิพลจากวรรณคดีบาลีจึงมีเรื่องราวเป็นไปในทำนองเดี่ยวกัน