ความสัมพันธ์ระหว่างละครโทรทัศน์กับสังคมไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาวิเคราะห์ละครโทรทัศน์ในแง่ของความสัมพันธ์กับสังคมไทย ว่าละครโทรทัศน์กับสังคมไทยมีความสัมพันธ์ต่อกันหรือมีบทบาทต่อกันอย่างไร โดยเลือกศึกษาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2498 ซึ่งเป็นปีที่มีละครโทรทัศน์ขึ้นเป็นครั้งแรก จนถึงปี พ.ศ.2516 เป็นระยะเวลา 19 ปี เนื่องจากข้อจำกัดของระยะเวลาในการศึกษา โดยอาศัยแนวความคิดที่ว่า มนุษย์กับสังคมมีความสัมพันธ์ต่อกัน เมื่อละครโทรทัศน์เป็นกิจกรรมทางสังคมอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นจากมนุษย์ในฐานะที่เป็นสมาชิกของสังคม ละครโทรทัศน์จึงถือได้ว่าเป็นเรื่องทางสังคมที่มีผลกระทบ และได้รับผลกระทบจากสังคมทั้งสิ้น ละครโทรทัศน์และกลุ่มบุคคลที่สร้างสรรค์จึงต้องเกี่ยวของสัมพันธ์กับสังคมหรือองค์กรต่างๆไปตามบริบทของสังคมและยุคสมัย ในการวิจัยครั้งนี้ เนื่องจากเป็นการศึกษาถึงความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นในอดีต จึงถือว่าเป็นการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์อย่างหนึ่ง แต่เป็นการศึกษาเชิงประวัติศาสตร์สังคมเพราะอาศัยแนวความคิดทางสังคมวิทยาในการมองและวิเคราะห์ปัญหา ดังนั้นข้อมูลที่ใช้ในการศึกษาก็คือบทละครโทรทัศน์ที่ยังคงปรากฏอยู่ในช่วงระยะเวลาดังกล่าว เพราะบทละครแต่ละเรื่องจะบ่งบอกถึงรูปแบบ และสามารถให้ภาพของสังคมในแต่ละยุคแต่ละสมัยได้ และศึกษาจากนิตยสารรายเดือนของสถานีโทรทัศน์ต่างๆเพื่อทราบข้อมูลเกี่ยวกับละครโทรทัศน์ในด้าน จำนวนและเวลาในการออกอากาศ ชื่อเรื่อง ตลอดจนการจัดทำ ฯลฯ ประกอบกับสัมภาษณ์บุคคลที่เกี่ยวข้องทั้งฝ่ายผลิตรายการ ผู้เขียนบทละครและนักแสดงในช่วงระยะเวลาดังกล่าวเท่าที่ยังมีชีวิตอยู่ ในขณะเดียวกันก็ศึกษาสภาพสังคมไทยในช่วงเวลานั้นด้วยจากเอกสารที่เกี่ยวข้องเพื่อใช้เป็นข้อมูลประกอบในการวิเคราะห์ รวมใช้เวลาในการเก็บรวบรวมข้อมูลทั้งสิ้น 6 เดือน จากการวิจัยพบว่า ตลอดช่วงเวลา 19 ปี ละครโทรทัศน์มีความสัมพันธ์และมีบทบาทกับสังคมไทยทั้งในด้านการเมือง เศรษฐกิจและสังคม ในด้านการเมือง ละครโทรทัศน์เป็นเครื่องมือของผู้ปกครองในการสร้างความมั่นคงในการปกครองประเทศ สร้างสังคมให้อยู่ในสภาพที่ดีขึ้น ละครโทรทัศน์ถูกใช้เป็นสื่อระหว่างประชาชนกับรัฐบาลหรือผู้ปกครองประเทศ เนื่องจากคุณสมบัติของละคร ประสิทธิภาพของโทรทัศน์และความนิยมที่ประชาชนมีให้กับละคร รัฐบาลทุกสมัยจึงเห็นความสำคัญของละครโทรทัศน์ว่าสามารถจะเป็นตัวแทนในการสื่อเรื่องราวต่างๆให้ประชาชนรับรู้โดยที่ประชาชนไม่รู้ตัว โดยผ่านทางละครการกุศล ละครพิเศษต่างๆ และผ่านทางคณะผู้จัดทำละคร ในด้านละครการกุศล รัฐบาลสามารถแสดงออกถึงวัตถุประสงค์ของรัฐบาลได้อย่างชัดเจน สำหรับละครโทรทัศน์ที่จัดเสนอโดยคณะละคร รัฐบาลเข้าไปยุ่งเกี่ยวในด้านเนื้อเรื่อง หลักเกณฑ์และข้อบังคับในการพิจารณาบทละครออกอากาศให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐบาลแต่ละสมัยโดนผ่านทางสถานี ในด้านเศรษฐกิจและสังคม ผู้อุปถัมภ์รายการและผู้ชมมีส่วนกำหนดรูปแบบและเนื้อเรื่องของละครโทรทัศน์ ภาวะเศรษฐกิจและสังคมมีส่วนกำหนดทิศทางในการจัดทำละครของคณะละครและรสนิยมของคนดู แต่ไม่ว่าละครโทรทัศน์จะมีเนื้อหาและรูปแบบใดจะต้องไม่ขัดกับหลักเกณฑ์และข้อบังคับของทางสถานี ละครโทรทัศน์ในช่วง 19 ปี จึงเป็นละครที่อยู่ภายใต้การควบคุมของผู้ปกครองประเทศ แต่เป็นละครภายใต้การควบคุมที่ช่วยชี้แนะสังคมในด้านศีลธรรมจรรยา ความรักชาติ และความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ เพื่อให้สังคมเกิดความสงบเรียบร้อยมากกว่าช่วยชี้แนะสังคมให้เกิดการเปลี่ยนแปลง และเป็นละครโทรทัศน์ตามนโยบายของรัฐบาลที่ปิดกั้นความสามารถทางศิลปะและความคิดสร้างสรรค์ของศิลปิน และเป็นละครโทรทัศน์ที่ไม่ได้สะท้อนภาพความเป็นจริงของสังคมไทยได้อย่างเต็มที่เนื่องจากข้อบังคับของสถานีและรัฐบาล แต่ละครโทรทัศน์ก็มีบทบาทต่อสังคมในทางเศรษฐกิจ ช่วยให้คนมีอาชีพ ช่วยให้บริษัทห้างร้านได้โฆษณาสินค้าเพื่อขายสินค้าของตนและช่วยให้สถานีมีรายได้เพื่อทำหน้าที่เป็นสื่อสารมวลชนให้แก่ประเทศชาติต่อไป ทั้งยังให้ความบันเทิงและสาระแก่ผู้ชมอีกด้วย