บทบาทของเหตุผลในงานเขียนของค้านท์

Abstract

ตามทัศนะของค้านท์ มนุษย์เป็นสัตว์ที่มีผล เหตุผลอยู่ในจิตมนุษย์มาตั้งแต่เดิมหาต้นตอไม่ได้ มันเป็นสิ่งสากลและมีเสรีภาพเป็นพื้นฐาน ในเรื่องเกี่ยวกับความรู้ เหตุผลเป็นตัวการสำคัญในการจัดระเบียบข้อมูลตัดสินข้อมูลทุกประเภทของจิตมนุษย์ และทำให้ความรู้ของมนุษย์เป็นทั้งอัตนัยและปรนัย เหตุผลมีบทบาทหน้าที่อยู่ 2 ประการ คือ เป็นเหตุผลภาคทฤษฎีและเหตุผลภาคปฏิบัติ เหตุผลภาคทฤษฎีมีหน้าที่หยั่งรู้เรื่องราวภายในขอบเขตโลกแห่งปรากฏการณ์ ส่วนเหตุผลภาคปฏิบัติมีหน้าที่หยั่งรู้เรื่องราวเหนือโลกแห่งปรากฏการณ์และทำให้มนุษย์รู้จักโลกปรมัตถ์ การพยายามใช้เหตุผลภาคทฤษฎีเพื่อตอบปัญหาที่เหนือประสบการณ์ของมนุษย์จะทำให้เกิดปฏิบท ในเรื่องเกี่ยวกับศีลธรรมเหตุผลภาคปฏิบัติเป็นผู้สร้างคำสั่งเด็ดขาด ในขณะที่เหตุผลภาคทฤษฏีเป็นผู้สร้างคำสั่งจากสมมุติฐานเนื่องจากปรัชญาของเค้าท์เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ยาก และบางประเด็นไม่มีความชัดเจนเพียงพอ จึงทำให้มีนักวิจารณ์หลายท่านถกเถียงกันเกี่ยวกับความคิดบางประเด็นของเค้าท์และมองเห็นว่า “เหตุผล” ของเค้าท์ตอบปัญหาเรื่องความเป็นจริงสูงสุดไม่ได้ ค้านท์พยามยามใช้เหตุอธิบายสิ่งที่เหตุผลไม่อาจอธิบายได้ นอกจากนั้นค้านท์ยังยืนยันว่า ความรู้ของมนุษย์จำกัดอยู่ภายในขอบเขตของมโนภาพเท่านั้น ซึ่งในแง่นี้ ย่อมเป็นการปฏิเสธว่ามนุษย์ไม่สามารถรอบรู้ในสิ่งที่ปรากฏออกมาในรูปอื่น ด้วยเหตุนี้ ปรัชญาของเค้าท์จึงเป็นสิ่งที่น่าสนใจและควรทำการวิจัยในขั้นตอนต่อไป