ความสัมพันธ์ระหว่างแบคทีเรียกับชุมชนแพลงก์ตอนพืชที่เกี่ยวข้องกับการเกิดปรากฏการณ์น้ำเปลี่ยนสีบริเวณชายฝั่งทะเลบางพระ ชลบุรี

Abstract

การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างแบคทีเรียกับแพลงก์ตอนพืช ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเกิดปรากฏการณ์น้ำเปลี่ยนสี บริเวณชายฝั่งทะเลบางพระ อำเภอศรีราชา จังหวัดชลบุรี คำเนินการในระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2546 ถึงเดือน มิถุนายน พ.ศ. 2547 โดยทำการศึกษาความหนาแน่นของแพลงก์ตอนพืชและแบคทีเรีย หามวลชีวภาพของไมโครแพลงก์ตอน พร้อมทั้งตรวจวัคปัจจัยสิ่งแวดล้อม ปริมาณสารอาหารจากข้อมูลทุติยภูมิที่ศึกษาในเวลาเดียวกัน และได้ คำเนินการทดลองเลี้ยงแบคทีเรียและแพลงก์ตอนพืชกลุ่มเด่นร่วมกันเป็นประจำทุกเดือนและทุกสัปดาห์ในช่วงฤดูฝน ผลการศึกษาพบแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด 5 กลุ่ม มี 52 สกุล พบ Oscillatoria erythraeum และ Chaetoceros spp. ทุกครั้งที่ทำการศึกษา พบปรากฏการณ์น้ำทะเลเปลี่ยนสีทั้งหมด 12 ครั้ง พบในช่วงฤดูฝนปี พ.ศ.2546 จำนวน 7 ครั้ง และ ในช่วงฤดูฝนปี พ.ศ. 2547 จำนวน 5 ครั้ง โดยเกิดปรากฏการณ์น้ำทะเลเปลี่ยนสีเป็นสีเขียวซึ่งเกิดจาก Noctiluca scintillans 6 ครั้ง และนำทะเลเปลี่ยนสีเป็นสีเขียวอมเหลืองเกิดจาก N.scintillans และ Chaetoceros spp. 1 ครั้ง นอกจากนี้ พบน้ำทะเลเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำตาล สีน้ำตาลแดงและสีแดง ซึ่งเกิดจากกลุ่มของไดอะตอมและ Ceratium furca 5 ครั้ง ในช่วงที่เกิดปรากฏการณ์น้ำทะเลเปลี่ยนสีแพลงก์ตอนพืชมีความหนาแน่นเซลล์อยู่ระหว่าง 6.19X 104 ถึง5.51 X 105 เซลล์ต่อลิตรโดยพิสัยความหนาแน่นของแพลงก์ตอนพืชตลอดการศึกษาเป็น 1.20 X 10⁴ ถึง 5.51 X 10⁵ เซลล์ต่อลิตร และ ความหนาแน่นของแบคทีเรียในช่วงที่ทำการศึกษามีค่าระหว่าง 2.09X 10⁵ ถึง 1.24 X 10⁶ เซลล์ต่อมิลลิลิตรความหนาแน่นของแบคทีเรียมีความสัมพันธ์กับความหนาแน่นของแพลงก์ตอนพืชในน้ำทะเลธรรมชาติ โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง ทั้งนี้น่าจะมาจากแบคทีเรียใช้สารอินทรีย์ที่ได้รับโดยตรงจากแพลงล์ตอนพืช แต่ในฤดูฝน สารอินทรีย์ในน้ำจะได้รับจากการชะล้างของแผ่นดินด้วย จึงทำให้ไม่เห็นความสัมพันธ์กันอย่างชัดเจน การยับยั้งการ เติบโตของแพลงก์ตอนพืชโดยแบคทีเรียจากธรรมชาติในห้องปฏิบัติการไม่เห็นผลชัดเจน เนื่องจากความหลากหลายของแบคทีเรียและแหล่งที่มาของสารอาหารสำหรับแบคทีเรีย รวมทั้งการผันแปรของปัจจัยสิ่งแวดล้อมในนำทะเล แต่ผลการ ทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างแบคทีเรียที่ได้จากการเพาะในอาหารเลี้ยงเชื้อกับแพลงก์ตอนพืชแสดงว่า แบคทีเรียที่แยก ได้จากน้ำทะเลทั้ง 3 ชนิด คือ Bacillus sp. ที่ระดับความเข้มข้น ≥1.53 X 10⁵ เซลล์ต่อมิลลิลิตร Pseudomonas sp. ที่ระดับ ความเข้มข้น ≥2.89 X 10⁴ เซลล์ต่อมิลลิลิตรและ Unidentified bacteria ที่ระดับความเข้มข้น≥1.16 X 10⁵ เซลล์ต่อมิลลิลิตร สามารถยับยั้งการเติบโตของแพลงก์ตอนพืชซึ่งได้แก่ C. curvisetus และ S. costatum ส่วนความเข้มข้นของแบคทีเรียที่ยับยั้งการเติบโตของ N. scintillans คือ แบคทีเรีย Bacillus sp.ที่ระดับความเข้มข้น 1.10 X 10⁵ เซลล์ต่อมิลลิลิตร แบคทีเรีย Pseudomonas sp. ที่ระดับความเข้ม'ข้น 8.60 X 10⁴ เซลล์ต่อมิลลิลิตรและ Unidentified bacteria ที่ระดับความเข้มข้นแบคทีเรีย 8.80X 10⁴ เซลล์ต่อมิลลิลิตร