แนวทางการออกแบบสถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง : กรณีศึกษา เขาพระจุลจอมเกล้า เกาะสีชัง จังหวัดชลบุรี

Abstract

ศึกษาความเป็นมาของ รูปแบบ องค์ประกอบ ตลอดจนแนวความคิด และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง เพื่อเป็นความรู้และเป็นแนวทางในการอนุรักษ์หรือการออกแบบสถาปัตยกรรม สำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลองต่อไป โดยได้ศึกษาสถาปัตยกรรมประเภทสถาปัตยกรรมไทย ซึ่งมีอายุในสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ ที่ตั้งอยู่บริเวณภาคกลางตอนล่าง ได้แก่ กรุงเทพมหานครและจังหวัดใกล้เคียง โดยศึกษาข้อมูลทั้งในภาคเอกสารและภาคสนาม ด้วยการสำรวจรังวัด บันทึกภาพถ่ายและการสัมภาษณ์ สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง สามารถศึกษาจำแนกได้เป็น 2 ประเภทคือ จำแนกตามประเภทอาคาร ได้แก่ สถาปัตยกรรมประเภท ศาลา พระสถูป พระวิหารและพระมณฑป และจำแนกตามประเภทของรอยพระพุทธบาท ได้แก่ สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทที่จัดเป็นบริโภคเจดีย์ บริโภคเจดีย์จำลอง และอุเทสิกะเจดีย์ สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาททุกประเภท ล้วนมีแนวความคิดมุ่งหมายเพื่อเป็นที่สำหรับประดิษฐานปูชนียวัตถุเท่านั้น ในลักษณะของพระวิหารหรือพระคันธกุฎีของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หาได้มีการใช้พื้นที่เพื่อประกอบกิจกรรมอื่นใดไม่ สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาท จึงมักมีผังพื้นและขนาดที่มีความกระชับพอดีกับสถาปัตยกรรม นอกจากลักษณะดังกล่าวแล้ว สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทยังประกอบไปด้วยองค์ประกอบต่างๆ และการประดับตกแต่งเพื่อเป็นสัญลักษณ์ที่ใช้สื่อความหมายอันเป็นผลมาจากคติความเชื่อ วัฒนธรรมและประเพณี ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของสถาปัตยกรรมไทยประเภทนี้ จากการศึกษาเรื่องสถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง ได้นำผลจากการศึกษามาเป็นแนวทางในการออกแบบสถาปัตยกรรมซึ่งเป็นกรณีศึกษา ได้แก่ สถาปัตยกรรมสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลองเขาพระจุลจอมเกล้า เกาะสีชัง จังหวัดชลบุรี