มาตรการทางกฎหมายในการควบคุมรัฐวิสาหกิจ : ศึกษาเฉพาะกรณี รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งโดยพระราชบัญญัติ

Abstract

รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งโดยพระราชบัญญัติ ซึ่งบริหารงานโดยระบบคณะกรรมการ เป็นองค์กรกระจายอำนาจทางบริการของรัฐ เพื่อให้มีความอิสระในการดำเนินงานเชิงธุรกิจ แต่อยู่ภายใต้การควบคุมกำกับของรัฐในฐานะที่เป็นหน่วยงานของรัฐ ผลการวิจัยพบว่า วิธีการในการควบคุมกำกับองค์กรและการกระทำของรัฐวิสาหกิจ ซึ่งรัฐอาศัยอำนาจตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย ปรากฏว่ากฎหมายซึ่งเป็นมาตรการในการควบคุมกำกับยังไม่เหมาะสม ทำให้ผู้บริหารหรือคณะกรรมการรัฐวิสาหกิจบริหารงานอย่างไม่มีประสิทธิภาพและไม่คล่องตัวเท่าที่ควร กล่าวคือ พระราชบัญญัติจัดตั้งรัฐวิสาหกิจบัญญัติเกี่ยวกับอำนาจควบคุมกำกับไม่ชัดเจน ประกอบกับการนำระเบียบของทางราชการมาใช้กับรัฐวิสาหกิจ ก่อให้เกิดความสับสนระหว่างอำนาจบังคับบัญชากับอำนาจควบคุมกำกับ ทำให้องค์กรควบคุมกำกับปฏิบัติต่อรัฐวิสาหกิจเช่นเดียวกับการควบคุมบังคับบัญชาภายในส่วนราชการของตน ก่อให้เกิดปัญหาต่อประสิทธิภาพในการดำเนินงานเชิงธุรกิจของรัฐวิสาหกิจ และไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์แห่งกฎหมาย นอกจากนี้มติคณะรัฐมนตรีที่ใช้บังคับกับรัฐวิสาหกิจซึ่งมีอยู่มากมาย และก่อให้เกิดความสับสน มีทั้งมติคณะรัฐมนตรีที่ขัดกับพระราชบัญญัติจัดตั้งและพระราชบัญญัติอื่น ๆ ขาดความชัดเจนและไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทั้งหมดนี้ล้วนแล้วแต่เป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัติงานของรัฐวิสาหกิจทั้งสิ้น ดังนั้น สมควรที่รัฐต้องกำหนดมาตรการทางกฎหมายในการควบคุมกำกับรัฐวิสาหกิจให้เหมาะสมกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน โดยปรับปรุงแก้ไขพระราชบัญญัติจัดตั้ง กำหนดความหมายของการควบคุมกำกับให้ชัดเจนและไม่นำระเบียบของทางราชการ ซึ่งไม่เหมาะกับการดำเนินงานเชิงธุรกิจที่ต้องการความคล่องตัวมาใช้กับรัฐวิสาหกิจ ตลอดจนมติคณะรัฐมนตรีต่าง ๆ ที่จะให้รัฐวิสาหกิจถือปฏิบัติ ควรคำนึงถึงการบริหารงานของรัฐวิสาหกิจที่มีเป้าหมายสำคัญ 2 ประการคือ ดำเนินธุรกิจเพื่อแสวงหากำไรให้สามารถเลี้ยงตนเองได้ และตอบสนองประโยชน์สาธารณะ