ผลการลดระดับฟอสเฟตในซีรัมที่มีต่อระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมและมีภาวะฮอร์โมนส์พาราไทรอยด์ในเลือดสูง

Abstract

ภาวะฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในเลือดสูง เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อยในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย โดยระดับฟอสเฟตในซีรัมที่สูงเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระตุ้นการสร้างและหลั่งฮอร์โมนพาราไทรอยด์จากต่อมพาราไทรอยด์ เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างการลดลงของระดับฟอสเฟตในซีรัมและการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ผู้วิจัยจึงทำการศึกษาเพื่อหาความสัมพันธ์ชนิดไปข้างหน้าในกลุ่มผู้ป่วยที่เข้ารับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมที่หน่วยไตเทียม มูลนิธิโรคไตแห่งประเทศไทย ณ ตึกกัลยาณิวัฒนา โรงพยาบาลสงฆ์ การศึกษาครั้งนี้ดำเนินงานระหว่างเดือนกันยายน 2545 ถึงมีนาคม 2546 ผู้ป่วยฟอกเลือดที่มีระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์สูงกว่า 200 pg/ml และระดับฟอสเฟตในซีรัมสูงกว่า 5.5 mg/dl จะได้รับการคัดเลือกเข้าศึกษา ซึ่งผู้ป่วยที่เข้าร่วมการศึกษามีจำนวนทั้งสิ้น 19 รายมีอายุระหว่าง 22-53 ปี ผู้ป่วยที่เข้าร่วมการวิจัยจะได้รับการแก้ไขภาวะเลือดมีฟอสเฟตเกินตามแนวทางที่กำหนด ค่าเฉลี่ยระดับฟอสเฟตในซีรัมของผู้ป่วยมีค่าลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ จาก 7.05 ± 1.56 mg/dl เป็น 4.19 ± 1.50 mg/dl (p < 0.05) ในเดือนที่ 3 และลดลงเป็น 4.22 ± 1.42 mg/dl (p < 0.05) ในเดือนที่ 6 หลังการใช้แนวทางการแก้ไขภาวะเลือดมีฟอสเฟตเกิน แต่ค่าเฉลี่ยระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ร้อยละ 40 จากระดับพื้นฐาน) หลังการใช้แนวทางการแก้ไขภาวะเลือดมีฟอสเฟตเกินเป็นเวลา 6 เดือน โดยลดลงจาก 549.85 ± 219.91 pg/ml เป็น 313.93 ± 166.16 pg/ml (p < 0.05) การวิเคราะห์ความถดถอยเชิงเส้นพบว่า ค่าร้อยละของการลดลงของระดับฟอสเฟตในซีรัมมีความสัมพันธ์กับค่าร้อยละของการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ โดย r = 0.478, R2 = 0.228 (p < 0.05) ที่เวลา 3 เดือน r = 0.473, R2 = 0.224 (p < 0.05) ที่เวลา 6 เดือนหลังใช้แนวทางการแก้ไขภาวะเลือดมีฟอสเฟตเกินที่กำหนด และสมการความถดถอยคือร้อยละการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ = 0.796 x (ร้อยละการลดลงของระดับฟอสเฟตในซีรัม) -24.02 และร้อยละการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ = 0.658 x (ร้อยละการลดลงของระดับฟอสเฟตในซีรัม) + 16.35 ตามลำดับ