การดำเนินงานเทคนิคของหนังสือปกอ่อน ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย

Abstract

จุดประสงค์ของการวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษาแนวปฏิบัติทางเทคนิคของหนังสือปกอ่อน (ขนาดพ็อกเก็ตบุ๊ค) ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยในประเทศไทย เกี่ยวกับการจัดหา การจัดหมู่ และทำบัตรรายการ และเพื่อศึกษาข้อดี ข้อเสีย ของวิธีการจัดเก็บหนังสือปกอ่อนที่ห้องสมุดมหาวิทยาลัยแต่ละแห่งปฏิบัติ การรวบรวมข้อมูลใช้แบบสอบถาม 2 ชุด รวม 350 ฉบับ แยกได้ดังนี้ คือ แบบสอบถาม 10 ชุด สำหรับสัมภาษณ์หัวหน้าบรรณารักษ์ แบบสอบถามอีก 40 ชุด สำหรับบรรณารักษ์หัวหน้างานจัดหา งานจัดหมู่ และทำบัตรรายการหนังสือภาษาไทย และภาษาต่างประเทศ และบรรณารักษ์บริการจ่าย-รับหนังสือ แบบสอบถามอีก 300 ฉบับ สำหรับผู้ใช้ห้องสมุดทั้ง 10 แห่ง ผู้วิจัยได้รับแบบสอบถามคืนทั้งหมด 100 เปอร์เซ็นต์ ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1. บรรณารักษ์ส่วนใหญ่เห็นด้วยกับการจัดหาหนังสือปกอ่อนประเภทวิชาการ ตำรา และบันเทิง หากให้โอกาสบรรณารักษ์ในการคัดเลือกซื้อหนังสือ บรรณารักษ์ส่วนใหญ่ชอบซื้อหนังสือปกแข็งมากกว่า โดยพิจารณาถึงความคงทนของรูปเล่มเป็นสำคัญ ห้องสมุดซื้อหนังสือปกอ่อนเมื่อไม่มีฉบับจัดพิมพ์เป็นหนังสือปกแข็ง หรือเป็นหนังสือฉบับพิมพ์ซ้ำจากหนังสือปกแข็งที่ขาดตลาด 2. กระบวนการทางเทคนิค ห้องสมุดส่วนใหญ่ดำเนินการจัดหมู่และทำบัตรรายการให้กับหนังสือปกอ่อนประเภท วิชาการและสารคดี มีห้องสมุดบางแห่งที่ปฏิบัติแตกต่างไปโดยเฉพาะหนังสือปกอ่อนประเภท สารคดี คือ กำหนัดสัญลักษณ์ ป = หนังสือปกอ่อน, พ = หนังสือพ็อกเก็ตบุ๊ค, หรือ Sc = Story collection, หรือ NF = Non Fiction แทนการให้เลขหมู่หนังสือ ส่วนหนังสือปกอ่อนประเภทบันเทิงห้องสมุดส่วนใหญ่กำหนดสัญญลักษณ์ F, Fic, หรือ FIC แทนการให้เลขหมู่ ระบบจัดหมู่หนังสือที่นิยมใช้กัน 3 ระบบ คือ ระบบจัดหมู่หอสมุดรัฐสภาอเมริกา, ระบบจัดหมู่ทศนิยมของดิวอี้ และระบบแพทย์แห่งชาติอเมริกัน 3. การจัดเก็บหนังสือปกอ่อนส่วนใหญ่จัดเก็บบนชั้นปนกับหนังสือปกแข็งจัดเรียงตามเลขเรียกหนังสือ หรือตามชื่อผู้แต่งหรือชื่อสกุลผู้แต่ง ห้องสมุดที่จัดแยกเก็บหนังสือปกอ่อนไว้ต่างหากจัดเรียงบนชั้นด้วยวิธีเดียวกัน วิธีการจัดเก็บหนังสือปกอ่อนที่งานบริการจ่าย-รับ เห็นว่าเป็นวิธีที่เหมาะสมนั้น เป็นการจัดเก็บหนังสือปกอ่อนประเภทวิชาการ และสารคดีไว้กับหนังสือปกแข็ง หนังสือปกอ่อนประเภทบันเทิงแยกต่างกัน 4. ผู้ใช้ห้องสมุด ผู้ใช้ห้องสมุดส่วนใหญ่ใช้หนังสือปกอ่อนประเภทบันเทิงมากกว่าหนังสือวิชาการและสารคดี หากให้พิจารณาเลือกวิธีจัดเก็บหนังสือปกอ่อน ผู้ใช้ห้องสมุดเลือก 2 วิธี คือ วิธี 1 จัดเก็บหนังสือปกอ่อนทุกประเภท แยกเป็นสัดส่วนต่างหากจากหนังสือปกเข็ง จัดเรียงตามเลขเรียกหนังสือ ส่วนอีกวิธีหนึ่ง จัดเก็บหนังสือปกอ่อนประเภทวิชาการไว้กับหนังสือปกแข็งส่วนหนังสือประเภทสารคดีและบันเทิงแยกเก็บต่างหาก ข้อเสนอแนะ 1. การจัดหาหนังสือปกอ่อนของห้องสมุด ควรมีนโยบายที่ครอบคลุมถึงงบประมาณ และวิธีเลือกซื้อหนังสือปกอ่อนทั้งประเภทวิชาการ สารคดี และบันเทิง 2. ในมหาวิทยาลัยที่มีหอพักนักศึกษา ระยะใกล้ปิดภาคการศึกษา ควรจัดกล่องขอรับบริจาคหนังสือตามหอพัก 3. เพื่อเป็นการประหยัดเวลาแลค่าใช้จ่ายในการทำบัตรรายการ ห้องสมุดควรกำหนดแนวปฏิบัติสำหรับการทำบัตรรายการของหนังสือปกอ่อน โดยกำหนดว่าหนังสือปกอ่อนประเภทใดทำบัตรรายการอย่างสมบูรณ์ ประเภทใดทำบัตรรายการอย่างคร่าวๆ 4. หนังสือปกอ่อนประเภทวิชาการและสารคดี ห้องสมุดควรเย็บเล่มก่อนนำออกบริการ 5. ห้องสมุดควรจัดนิทรรศการหนังสือปกอ่อนไว้ใกล้กับชั้นที่เก็บหนังสือปกอ่อน