พระอินทร์ในวรรณคดีสันสกฤต บาลี และวรรณคดีไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีความมุ่งหมาย 2 ประการคือ เพื่อจะศึกษาประวัติและความเป็นมาของพระอินทร์ผู้เป็นจอมเทพยอดนักรบของศาสนาพราหมณ์ ตามที่มีปรากฏในวรรณคดีสันสกฤต และเป็นเทพผู้มีอุปการคุณในศาสนาพุทธตามที่ปรากฏในวรรณคดีบาลี เป็นการรวบรวมเรื่องราวของพระอินทร์ทุกแง่ทุกมุมตามความเชื่อถือของชาวอินเดียอันเป็นต้นเค้าของพระอินทร์ในวรรณคดีไทยประการหนึ่ง อีกประการหนึ่งคือเพื่อชี้ให้เห็นความแตกต่างและความคล้ายคลึงกันของพระอินทร์ในวรรณคดีสันสกฤตและบาลี และศึกษาถึงอิทธิพลของพระอินทร์ในวรรณคดีสันสกฤตและบาลีที่มีต่อวรรณคดีไทยด้วย โดยแสดงให้เห็นว่า เรื่องราวตอนใดในวรรณคดีทั้งสองภาษานั้นเข้ามาปรากฏในวรรณคดีไทยบ้าง ทั้งนี้เพราะไทยเรารับอิทธิพลความเชื่อเรื่องพระอินทร์มานานก่อนที่จะตั้งอาณาจักรสุโขทัยเสียอีก หลักฐานในเรื่องนี้จะเห็นได้จากโบราณวัตถุในประเทศไทย และตำนานต่าง ๆ ตลอดจนวรรณคดีไทยด้วย วรรณคดีไทยที่สำคัญคือ ไตรภูมิพระร่วง (เตภูมิกถา) ซึ่งเป็นวรรณคดีที่มีอิทธิพลต่อความเชื่อของชาวไทยในสมัยต่อ ๆ มา เป็นอย่างยิ่งก็มีเรื่องราวของพระอินทร์ปรากฏอยู่มาก เนื้อเรื่องของวิทยานิพนธ์แบ่งเป็น 6 บท คือ บทที่ 1 เป็นบทนำ บทที่ 2 กล่าวถึงที่มาของพระอินทร์ในวรรณคดีไทย บทที่ 3 กล่าวถึงประวัติและความเป็นมาของพระอินทร์ในวรรณคดีสันสกฤต บทที่ 4 กล่าวถึงประวัติและความเป็นมาของพระอินทร์ในวรรณคดีบาลี บทที่ 5 กล่าวถึงพระอินทร์ในตำนานและวรรณคดีไทย บทที่ 6 เป็นบทสรุปและข้อเสนอแนะ สาระสำคัญของวิทยานิพนธ์เรื่องนี้ อยู่ที่การมุ่งเสนอประวัติและความเป็นมาของพระอินทร์จากวรรณคดีสันสกฤตและบาลี และการเปรียบเทียบข้อแตกต่างและข้อตรงกันของพระอินทร์ในวรรณคดีทั้งสองภาษา กับอิทธิพลของพระอินทร์จากวรรณคดีทั้งสองภาษานี้ที่มีต่อวรรณคดีไทยด้วย