การศึกษาความสนใจและความต้องการในการอ่านวรรณกรรมสังคมศาสตร์ไทยของนิสิตนักศึกษาในมหาวิทยาลัย

Abstract

ความมุ่งหมายของการวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษาความสนใจในการอ่านหนังสือสังคมศาสตร์ไทยตามเนื้อหาของหลักสูตรและความต้องการในการอ่านผลงานของผู้เขียนหนังสือแขนงนี้ ของนิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิตและมหาบัณฑิต ครอบคลุมกลุ่มสาขาวิชาหลัก 5 สาขาคือ รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ สังคมวิทยา มานุษยวิทยาภาควัฒนธรรม และจิตวิทยาสังคม กับกลุ่มสาขาวิชาที่เลือกประยุกต์อีก 3 สาขา คือ รัฐประศาสนศาสตร์ พัฒนาการเศรษฐกิจ และบริหารธุรกิจ เพื่อสำรวจปริมาณการผลิตวรรณกรรมสังคมศาสตร์ไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2510-2516 และแหล่งสะสมหนังสือสังคมศาสตร์ในมหาวิทยาลัย ตัวอย่างประชากรที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ 2 กลุ่ม (1) นิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิต จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ 300 คน และ (2) นิสิตนักศึกษาระดับปริญญามหาบัณฑิต จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย และ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ 200 คน วิธีการวิจัยที่ใช้ในครั้งนี้ได้แก่ การค้นคว้าจากหนังสือ บทความวารสารและสิ่งพิมพ์อื่น ๆ ที่กล่าวถึงวรรณกรรมสังคมศาสตร์ การส่งเสริมการอ่าน ปริมาณการผลิตหนังสือสังคมศาสตร์ไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2510-2516 สำรวจแหล่งสะสมหนังสือสังคมศาสตร์ในมหาวิทยาลัย โดยการส่งแบบสอบถามไปยังบรรณารักษ์เพื่อใช้เป็นภูมิหลังในการสร้างแบบสอบถามที่ใช้สำรวจความสนใจและความต้องการในการอ่านหนังสือสังคมศาสตร์ไทยของนิสิตนักศึกษาทั้งสองระดับ และส่งแบบสอบถามดังกล่าวนี้ไปยังตัวอย่างประชากร 2 กลุ่ม โดยไม่เจาะจงบุคคล ได้รับคำตอบคืนมา 500 ชุด ผลการวิจัยมีดังนี้คือ การสำรวจปริมาณการผลิตวรรณกรรมสังคมศาสตร์ไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2510-2516 ปีที่มีการผลิตสูงสุดคือ พ.ศ. 2516 มีจำนวน 905 ชื่อเรื่อง รองลงมาคือ พ.ศ. 2512 จำนวน 898 ชื่อเรื่อง ในการสำรวจแหล่งสะสมหนังสือสังคมศาสตร์ในมหาวิทยาลัย หอสมุดกลางมหาวิทยาลัย มีจำนวนหนังสือสังคมศาสตร์ไทยเฉลี่ย 1,528 ชื่อเรื่อง ห้องสมุดคณะมี 519 ชื่อเรื่อง ซึ่งได้รับการเลือกและจัดหาโดยบรรณารักษ์ และอาจารย์ผู้สอนเสนอรายชื่อเป็นส่วนใหญ่ ห้องสมุดเหล่านี้มีรายได้จากเงินงบประมาณประจำปีและค่าปรับ แต่ก็ยังมีปัญหางบประมาณซื้อหนังสือและวารสารไม่เพียงพอ ยกเว้นเพียงบางแห่ง ห้องสมุดส่วนใหญ่มีกิจกรรมส่งเสริมการอ่านโดยการทำรายชื่อหนังสือและวารสารใหม่รายเดือน จัดชั้นแสดงหนังสือใหม่และจัดหิ้งเปิด และมีบางแห่งที่ขายสิ่งพิมพ์ และจัดนิทรรศการหนังสือ ความสนใจในการอ่านวรรณกรรมสังคมศาสตร์ไทยตามสาขาวิชารัฐศาสตร์ รัฐประศาสนศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ พัฒนาการเศรษฐกิจ บริหารธุรกิจ สังคมวิทยา มานุษยวิทยา (ภาควัฒนธรรม) และจิตวิทยาสังคม ของนิสิตนักศึกษาทั้งสองระดับ โดยเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก ปานกลาง และน้อย สัมพันธ์ตามเนื้อหาของหลักสูตรในแต่ละมหาวิทยาลัยหรือสถาบันที่นิสิตนักศึกษากำลังศึกษาอยู่ นิสิตนักศึกษาทั้งสองระดับโดยเฉลี่ยสนใจอ่านเรื่องการเมืองการปกครองของไทย การวางแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของไทยมาก แต่สนใจอ่านเรื่องเศรษฐมิติน้อย ในการศึกษาความต้องการในการอ่านหนังสือสังคมศาสตร์ไทยของผู้เขียนตามสาขาวิชาต่าง ๆ ดังกล่าว นิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิต (42.00%) และระดับปริญญามหาบัณฑิต (73.00%) จำนวนมากที่สุดต้องการอ่านหนังสือสังคมศาสตร์ไทยของผู้เขียนที่มีความชำนาญเฉพาะวิชา รองลงมาผลงานของผู้เขียนที่นิสิตนักศึกษาเคยอ่านบทเขียนของบุคคลเหล่านั้นมาก่อนและของบุคคลที่มีชื่อเสียง ดังในสาขารัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ นิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิต (70.33%) และระดับปริญญามหาบัณฑิต (70.00%) จำนวนมากที่สุดต้องการอ่านผลงานของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ในสาขาเศรษฐศาสตร์พัฒนาการเศรษฐกิจ และบริหารธุรกิจ นิสิตนักศึกษาทั้งสองระดับ 76.33% และ 78.50% จำนวนมากที่สุดต้องการอ่านผลงานของ ป๋วย อึ้งภากรณ์ ในสาขาสังคมวิทยา มานุษยวิทยา (ภาควัฒนธรรม) และจิตวิทยาสังคม นิสิตนักศึกษาระดับปริญญาบัณฑิตจำนวนมากที่สุดต้องการอ่านผลงานของอานนท์ อาภาภิรม (42.66%) พระยาอนุมานราชธน (60.33%) และ มล. ตุ้ย ชุมสาย (49.33%) ส่วนนิสิตนักศึกษาระดับปริญญามหาบัณฑิตจำนวนมากที่สุดต้องการอ่านผลงานของพัทยา สายหู (66.00%) และหลวงวิเชียรแพทยาคม (59.50%) ข้อเสนอแนะสำหรับการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ (1) ห้องสมุดทางสังคมศาสตร์ควรเลือกจัดหาสิ่งพิมพ์ทางสังคมศาสตร์ไทยทุกประเภทเข้าห้องสมุด ตามความสนใจในการอ่านหนังสือแขนงนี้ของนิสิตนักศึกษาทั้งสองระดับ โดยให้สัมพันธ์กับเนื้อหาหลักสูตรของแต่ละสถาบัน และตามความต้องการในการอ่านผลงานของผู้เขียนที่มีความชำนาญเฉพาะวิชาและของบุคคลที่มีชื่อเสียง (2) ในการจัดพิมพ์ ผู้จัดพิมพ์หรือสำนักพิมพ์ควรจะได้มีการคัดเลือกเนื้อหาของหนังสือแขนงนี้ให้สัมพันธ์กับหลักสูตร และของผู้เขียนที่มีความชำนาญเฉพาะและมีชื่อเสียงโดยพิจารณาถึงการจัดทำเชิงอรรถ สารบัญ และดรรชนีค้นเรื่องด้วย (3) ห้องสมุดทางสังคมศาสตร์ทุกแห่งควรเปิดโอกาสให้นิสิตนักศึกษาได้เสนอรายชื่อหนังสือสังคมศาสตร์ไทยทุกประเภท เพื่อว่าจะได้เลือกจัดหามาสนองความสนใจและความต้องการในการอ่าน (4) ควรจัดทำรายชื่อหนังสือสังคมศาสตร์ไทยรายเดือนเรียงตามลำดับอักษรของชื่อผู้แต่งหรือชื่อเรื่องตามสาขาวิชา (5) ควรจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านเพิ่มเติม เช่น การจัดนิทรรศการหนังสือสังคมศาสตร์ไทยตามสาขาวิชาต่าง ๆ การเปิดสอนวิชาการอ่านหนังสือเฉพาะ จัดบริการหนังสือเช่ายืม และการประกวดการอ่านหนังสือแขนงนี้ และ (6) ควรมีความร่วมมือระหว่างห้องสมุดในการจัดทำสหบัตรหนังสือและวารสารทางสังคมศาสตร์ไทย แลกเปลี่ยนรายชื่อหนังสือและวารสารใหม่ และมีการยืมระหว่างห้องสมุดเพื่อกระตุ้นให้นิสิตนักศึกษาเกิดความสนใจและความต้องการในการอ่านหนังสือแขนงนี้มากขึ้น