การแปรผันของความชุกชุมและมวลชีวภาพในรอบปีของพิโคแพลงก์ตอนบริเวณป่าชายเลน บ้านคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม

Abstract

การศึกษาความชุกชุมและมวลชีวภาพของ Picoplankton บริเวณป่าชายเลนบ้านคลองโคน จังหวัดสมุทรสงคราม ดำเนินการระหว่างเดือนพฤษภาคม 2544 ถึงเดือนเมษายน 2545 โดยเก็บตัวอย่างจาก 4 สถานีในคลองแพรกใหญ่ ทุกวันขึ้น 8 ค่ำในขณะน้ำขึ้นหรือน้ำนิ่งรวม 13 ครั้ง ตรวจวัดปัจจัยสิ่งแวดล้อมรวมถึงวิเคราะห์หาปริมาณสารอาหารในมวลน้ำ และหามวลชีวภาพของแพลงก์ตอนพืชขนาดต่าง ๆ ในรูปของปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ และอินทรีย์คาร์บอนและอินทรีย์ไนโตรเจน สังเกตตัวอย่าง Picoplankton ที่ย้อมด้วย Proflavin และเก็บรักษาไว้ใน Glutaraldehyde ภายใต้กล้องจุลทรรศน์ Epifluorescence ในช่วงแสงสีฟ้าเพื่อแยก Phototrophic picoplankton ออกจาก Heterotrophic picoplankton และใช้ช่วงแสงเหนือม่วงและแสงสีเขียวช่วยยืนยันการแบ่งกลุ่ม พบ Picoplankton 3 กลุ่มใหญ่ โดยดูจากขนาด รูปร่างเซลล์และการเรืองแสงคือ Heterotrophic picoplankton, Phototrophic picoplankton ซึ่งแบ่งเป็น Picocyanobacteria กับ Phototrophic picoeukaryotes และกลุ่ม Picoeukaryotes ที่แยกไม่ได้ โดย Heterotrophic picoplankton มีสัดส่วนความหนาแน่นสูงกว่ากลุ่มอื่น ๆ ตลอดการศึกษา คือมีความหนาแน่นเฉลี่ยสูงสุดในฤดูฝนคือเดือนกันยายน 2544 เท่ากับ 1.84x106 เซลล์ต่อมิลลิลิตร และต่ำสุดในเดือนมิถุนายน 2544 ซึ่งเป็นต้นฤดูฝนเท่ากับ 9.60x105 เซลล์ต่อมิลลิลิตร สำหรับ Phototrophic picoplankton มีความหนาแน่นเฉลี่ยสูงสุดเมื่อย่างเข้าฤดูฝนคือต้นเดือนพฤษภาคม 2544 เท่ากับ 2.18x105 เซลล์ต่อมิลลิลิตร และต่ำสุดในเดือนธันวาคม 2544 มีความหนาแน่นเฉลี่ยเท่ากับ 6.36x104 เซลล์ต่อมิลลิลิตร โดย Phototrophic picoplankton ที่เป็นกลุ่มเด่น คือ Picocyanobacteria มวลชีวภาพในรูปของคลอโรฟิลล์ เอ ของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด ( 0.7-200 ไมโครเมตร) มีค่าอยู่ในช่วง 2.280-22.605 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร โดยมีค่าสูงสุดในฤดูฝน (กรกฎาคม 2544 ) และต่ำสุดในฤดูแล้ง (มกราคม 2545 ) Phototrophic picoplankton มีสัดส่วนของปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ คิดเป็นร้อยละ 7.88 ของปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ ของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด ในขณะที่คลอโรฟิลล์ เอ ของ Nanophytoplankton มีสัดส่วนสูงสุด คือ คิดเป็นร้อยละ 84.41 และ Microphytoplankton มีสัดส่วนของปริมาณคลอโรฟิลล์ เอ ต่ำสุดคิดเป็นร้อยละ 7.71 ของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด อัตราส่วนโดยโมลของอินทรีย์คาร์บอนและไนโตรเจนของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมดมีค่าประมาณ 3.9 ซึ่งต่ำกว่าอัตราส่วน Redfield แสดงว่าบริเวณนี้มีปริมาณอินทรีย์ไนโตรเจนสูงซึ่งอาจเป็นแหล่งอาหารสำหรับการเติบโตของ Heterotrophic picoplankton ความชุกชุมและมวลชีวภาพของ Picoplankton จากการศึกษาครั้งนี้ไม่แตกต่างกันตลอดลำคลองที่ศึกษาแต่มีการแปรผันตามฤดูกาลของการศึกษาโดยขึ้นกับอิทธิพลของปริมาณสารอาหารและปัจจัยสิ่งแวดล้อมบางประการ และอาจเกี่ยวข้องกับความหนาแน่นของผู้ล่า คือ แพลงก์ตอนสัตว์ ที่อาจมีบทบาทในการควบคุมปริมาณ Picoplankton โดยการล่าและการปลดปล่อยสารอินทรีย์ละลายน้ำ ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงแนวโน้มของสายใยอาหารที่เริ่มต้นจากแพลงก์ตอนขนาดเล็ก คือ Picoplankton และ Nanoplankton โดยเฉพาะ Microbial loop มีความสำคัญเป็นกระบวนการถ่ายทอดสสารและพลังงานที่สำคัญในป่าชายเลนบ้านคลองโคน