การศึกษาพฤติกรรมของสมาชิกที่มีต่อร้านสหกรณ์ในเขตกรุงเทพมหานคร พ.ศ.2523

Abstract

ปัจจุบันประชาชนในกรุงเทพมหานครสนใจจัดตั้งร้านสหกรณ์กันมาก โดยผู้บริโภครวมกันตั้งขึ้นเพื่อจัดหาสินค้าเครื่องอุปโภคบริโภคที่มีคุณภาพดีและจำเป็นแก่การครองชีพมาจำหน่ายแก่สมาชิก เพื่อแก้ไขความเดือดร้อนในการครองชีพและผดุงฐานะทางเศรษฐกิจของตนและของหมู่คณะ ในการดำเนินงานร้านสหกรณ์เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว บางครั้งผู้บริหารร้านสหกรณ์ต้องประสบปัญหาและอุปสรรคบางประการ ทำให้การดำเนินงานไม่ราบรื่น การวิจัยจึงเป็นเครื่องมืออย่างหนึ่งที่มีส่วนช่วยเหลือในการตัดสินใจต่าง ๆ ของผู้บริหาร และใช้เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาการดำเนินงาน ตลอดจนใช้วางแผนและวางนโยบายต่าง ๆ ของสหกรณ์ การศึกษาครั้งนี้ได้ใช้วิธีการวิจัยในสนาม (Field Research) โดยการสัมภาษณ์ (Interview) ตามแบบสอบถาม (Questionnaire) และอาศัยการสังเกต (Observation) ของผู้เขียนประกอบด้วย แบบสอบถามได้ผ่านการทดสอบ (Pre-test) โดยผู้เขียนและอาจารย์องอาจ ปทะวานิช ได้นำไปทดลองสัมภาษณ์สมาชิกที่มาซื้อของที่ร้านสหกรณ์ พระนคร จำกัด สาขาบางเขน จำนวน 10 ตัวอย่าง เพื่อหาข้อบกพร่องของแบบสอบถาม เมื่อได้แก้ไขแบบสอบถามจนเป็นที่พอใจแล้ว จึงได้ทำการอบรมพนักงานสำรวจเพื่อดำเนินการสัมภาษณ์ต่อไป ตัวอย่างที่ใช้ในการสัมภาษณ์ได้คัดเลือกจากร้านสหกรณ์ พระนคร จำกัด จำนวน 8 สาขา และร้านสหกรณ์ กรุงเทพ จำกัด จำนวน 4 สาขา ที่ใช้ร้านสหกรณ์ดังกล่าวเป็นตัวแทนของร้านสหกรณ์ในเขตกรุงเทพมหานคร ก็เพราะว่าสหกรณ์ดังกล่าวมีจำนวนสมาชิกมากและเป็นร้านสหกรณ์ที่ตั้งในชุมชน ในการสุ่มตัวอย่าง ได้สุ่มกระจายไปในช่วงเวลาต่าง ๆ ในแต่ละวัน และกระจายไปในช่วงต่าง ๆ ของเดือน เพื่อให้สมาชิกทุกคนมีโอกาสถูกคัดเลือกให้เป็นตัวอย่าง การสัมภาษณ์เริ่มตั้งแต่ 24 มิถุนายน ถึงวันที่ 23 กรกฎาคม 2524 ขนาดตัวอย่างกำหนดไว้ 500 ตัวอย่าง ได้ครบตามเป้าหมาย จำนวนตัวอย่างที่สุ่มจากแต่ละสาขาได้กำหนดให้มีจำนวนกระจายไปตามจำนวนสมาชิกของแต่ละสาขา เมื่อได้แบบสอบถามครบตามต้องการแล้ว ได้ตรวจความสมบูรณ์ของแบบสอบถามก่อนที่จะนำข้อมูลไปลงตารางและวิเคราะห์ข้อมูล เมื่อนำข้อมูลลงตารางเรียบร้อยแล้ว จึงได้ทำการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติต่อไป ผลการวิจัยที่สำคัญพอสรุปได้ดังนี้ สมาชิกที่มาซื้อสินค้าที่สหกรณ์ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงและสมรสแล้วมีอายุอยู่ระหว่าง 26-35 ปี มีการศึกษาระดับปริญญาตรีหรือเทียบเท่า ส่วนมากมีอาชีพรับราชการและรัฐวิสาหกิจมีรายได้เฉลี่ยมากกว่าเดือนละ 4,000 บาท และส่วนใหญ่สมัครเป็นสมาชิกสหกรณ์เพราะต้องการเงินปันผล สมาชิกส่วนมากมาซื้อสินค้าที่สหกรณ์สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ในวันเสาร์-อาทิตย์ โดยวางแผนการซื้อล่วงหน้ามาจากบ้านหรือที่ทำงานว่าจะซื้ออะไรบ้าง ใช้เวลาในการซื้อน้อยเฉลี่ยครั้งละประมาณครึ่งชั่วโมง และซื้อสินค้าเป็นมูลค่าเฉลี่ยครั้งละ 201-500 บาท มูลค่าสินค้าที่สมาชิกซื้อแต่ละครั้งกับรายได้ของสมาชิกมีความสัมพันธ์กันโดยตรง กล่าวคือ ถ้ารายได้ของสมาชิกมาก มูลค่าสินค้าที่สมาชิกซื้อแต่ละครั้งจะมา และถ้ารายได้ของสมาชิกน้อย มูลค่าสินค้าที่สมาชิกซื้อแต่ละครั้งจะน้อยด้วย สินค้าที่สมาชิกซื้อมากที่สุดคือสินค้าในแผนกซูเปอร์มาร์เกต ได้แก่สินค้าประเภทอาหารและเครื่องดื่ม และนำไปใช้บริโภคภายในครอบครัว สมาชิกส่วนมากสนใจสินค้าลดราคาของสหกรณ์ในบางโอกาส แต่สมาชิกจะยังไม่ซื้อทันที จะพิจารณาดูก่อนว่ามีความต้องการสินค้านั้นหรือไม่ สินค้าคุณภาพดีหรือไม่ การจัดรายการพิเศษแถมบัตรสมนาคุณหรือคูปอง หรือการจัดให้มีการชิงโชค ไม่ทำให้ยอดขายเพิ่มมากนัก สมาชิกส่วนมากมีความเห็นว่า สินค้าสหกรณ์บางอย่างสูงกว่าบางอย่างต่ำกว่าราคาท้องตลาด และถ้าสมาชิกเห็นว่าสินค้าที่ตนต้องการมีราคาแพงกว่าท้องตลาด สมาชิกจะไม่ซื้อจากสหกรณ์ จะไปซื้อที่อื่นที่ราคาถูกกว่า สมาชิกส่วนมากพอใจกับการตั้งราคาแบบไม่มีการต่อรอง โดยให้เหตุผลว่าสะดวก ไม่เสียเวลา และสบายใจที่ไม่ต้องซื้อแพงกว่าคนอื่น เกี่ยวกับคุณภาพสินค้า สมาชิกส่วนใหญ่เห็นว่าสินค้าของสหกรณ์มีคุณภาพเหมือนกับที่อื่น อย่างไรก็ดี สมาชิกบางคนเห็นว่าสินค้าของสหกรณ์คุณภาพดีกว่าที่อื่น โดยให้เหตุผลว่าสินค้าของสหกรณ์ขายเร็ว ทำให้สินค้าใหม่สดอยู่เสมอ และการเก็บรักษาดีกว่า จากผลการวิจัยครั้งนี้ ผู้เขียนมีข้อเสนอแนะดังนี้ 1. ร้านสหกรณ์ควรจัดตั้งในบริเวณใกล้เขตที่พักอาศัยของประชาชน และในบริเวณที่มีหน่วยราชการและรัฐวิสาหกิจตั้งอยู่มาก ไม่ควรตั้งในบริเวณย่านการค้าที่การจราจรคับคั่ง เพราะไม่สะดวกต่อการเดินทางมาซื้อสินค้าของสมาชิก 2. ร้านสหกรณ์ควรจำหน่ายสินค้าแก่สมาชิกและลูกค้าที่ไม่ใช่สมาชิกในราคาต่ำกว่าท้องตลาดเล็กน้อย เพื่อช่วยเหลือสมาชิกและประชาชนทั่วไปในการแก้ปัญหาค่าครองชีพ 3. ร้านสหกรณ์ขนาดใหญ่ควรมีการวิจัยตลาด เพื่อนำผลการวิจัยมาช่วยในการตัดสินใจต่าง ๆ ของผู้บริหาร และใช้เป็นแนวทางในการบริหารธุรกิจให้มีประสิทธิภาพ 4. ร้านสหกรณ์ควรจัดให้มีการประชุมสัมมนาเจ้าหน้าที่ระดับต่าง ๆ เพื่อนำปัญหาและอุปสรรคข้อขัดข้องต่าง ๆ ในการดำเนินงานมาปรึกษาหารือกัน เพื่อหาแนวทางในการแก้ปัญหา และให้การดำเนินงานบรรลุความสำเร็จตามเป้าหมาย และควรมีการฝึกอบรมพนักงานเป็นระยะ ๆ เพื่อชี้แจงให้ทราบถึงหน้าที่และความรับผิดชอบที่มีต่อสหกรณ์และสมาชิกให้ทราบถึงเทคนิคและวิธีปฏิบัติงานให้มีประสิทธิภาพ ให้ทราบระเบียบคำสั่งต่าง ๆ และให้มีการปฏิบัติโดยเคร่งครัด ชี้แจงให้ทราบถึงนโยบายของสหกรณ์ว่ามีอย่างไรและให้ปฏิบัติตามนโยบายทุกประการ ให้เข้าใจถึงปัญหาที่สหกรณ์กำลังเผชิญอยู่และช่วยกันหาทางลดปัญหา