การนำวรรณคดีวิจารณ์แผนใหม่แบบตะวันตกมาใช้กับวรรณคดีไทย

Abstract

การวิจัยนี้มุ่งที่จะค้นหาวิธีการที่จะทำให้การศึกษาวิจารณ์วรรณคดีไทย ทันสมัยและน่าสนใจขึ้น โดยการนำวรรณคดีวิจารณ์แผนใหม่แบบตะวันตกมาใช้กับวรรณคดีไทย เนื้อหาของวิทยานิพนธ์นี้ อาจจะแบ่งได้เป็นสองประเภท: ประเภทหนึ่งเป็นข้อมูลเกี่ยวกับทฤษฏีและตัวอย่างของวรรณคดีวิจารณ์แผนใหม่แบบตะวันตกที่ทำการค้นคว้าและรวบรวมมาอีกประเภทหนึ่งเป็นข้อคิดวิจารณ์วรรณคดีไทยด้วยวรรณคดีวิจารณ์แผนใหม่แบบตะวันตกของผู้เขียนเอง จุดเด่นของวิทยานิพนธ์อยู่ที่ประเภทที่สอง วิทยานิพนธ์นี้มีห้าบท บทนำกล่าวถึงความเป็นมาของการวิจารณ์วรรณคดีทางตะวันตกอย่างคร่าวๆ และระบบการศึกษาวรรณคดีไทยในปัจจุบัน บทที่สองกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตวิทยากับการวิจารณ์วรรณคดีโดยอ้างอิงถึงหลักจิตวิทยาที่สำคัญของซิกมันด์ ฟรอยด์ (Sigmund Freud) และคาล กุสตาฟ จุง (Carl Gustav Jung) บทที่สามกล่าวถึงการวิจารณ์วรรณคดีในแง่จิตวิทยาทั่วไปซึ่งแยกออกเป็นสองแนว แนวแรก เป็นการวิจารณ์วรรณคดีในแง่ที่วรรณคดีคือปฏิกิริยาอันเป็นสัญญลักขณ์ (Symbolic action) หรือเป็นผลผลิตที่คล้ายคลึงกับความฝัน ตัวอย่างการวิจารณ์แนวนี้ได้แก่ บทวิจารณ์ของเค็นเน็ธ เบอร์ค (Kenneth Burke) ชื่อ “Symbolic Action in a Poem by Keats” ซึ่งวิจารณ์โคลงชื่อ Ode on a Grecian Urn ของจอห์น คีทส (John Keats) แนวที่สอง เป็นการวิจารณ์วรรณคดีโดยนำหลักจิตวิทยาทั่วไป มาช่วยวิเคราะห์บทบาทและพฤติกรรมของตัวละครในวรรณคดี ตัวอย่างการวิจารณ์แนวนี้ ได้แก่บทวิจารณ์ของ วิลเลียม เอมป์สัน (William Empson) ชื่อ “Alice in Wonderland: The Child as Swain” ซึ่งวิจารณ์นิยายสำหรับเด็ก เรื่อง Alice in Wonderland วรรณคดีไทยที่นำมาวิจารณ์ในแง่จิตวิทยาทั่วไปคือ เรื่องขุนช้างขุนแผน มีชื่อบทวิจารณ์ว่า “ความก้าวร้าวของตัวละครในเรื่องขุนช้างขุนแผน” บทที่สี่กล่าวถึงการวิจารณ์วรรณคดีในแง่หลักแบบฉบับ ซึ่งนำหลักจิตวิทยาและมานุษยวิทยามาใช้ร่วมกันในการพิจารณาวรรณคดี, โดยมีเกณฑ์การพิจารณาว่า วรรณคดีทุกเรื่องไม่ว่าจะเป็นของชาติใด หรือแต่งขึ้นในสมัยใด จะมีแก่นเรื่องที่ซ้ำๆกันจนจัดเป็นหลักแบบฉบับหนึ่งๆได้ ตัวอย่างการวิจารณ์แนวนี้ ได้แก่บทวิจารณ์ของโรเบิร์ต เฮสแมน (Robert Heilman) ชื่อ “The Turn of the Screw as a Poem” ซึ่งวิจารณ์นวนิยายเรื่อง The Turn of the Screw ของเฮนรี เจมส์ (Henry James) วรรณคดีไทยที่นำมาวิจารณ์ในแง่หลักแบบฉบับ คือเรื่องสิงหไกรภพ และเรื่องอื่นๆที่เกี่ยวข้อง เช่น สังข์ทองและพระอภัยมณี มีชื่อบทวิจารณ์ว่า “ปมอีดิพัสในวรรณคดีไทยบางเรื่อง บทที่ห้ากล่าวถึงการวิจารณ์วรรณคดีในแง่สุนทรียศาสตร์ ซึ่งมุ่งพิจารณาคำประพันธ์อย่างละเอียดในแง่เสียง ความรู้สึกสัมผัส จังหวะความเคลื่อนไหว ภาพพจน์ อารมณ์ ระบบสัญลักษณ์ ความหมาย ประเภทพาราด็อกส์และแอมบิกิวตี ฯลฯ ตัวอย่างการวิจารณ์แนวนี้ได้แก่บทวิจารณ์ของ เคลนธ์ บรุกส์ (Cleanthe Brooks) ชื่อ “The Naked Babe and the Cloak of Manliness” ซึ่งวิจารณ์บทละครเรื่อง Macbeth ของ วิลเลียม เชคสเปียร์ (William Shakespeare) วรรณคดีไทยที่นำมาวิจารณ์ในแง่สุนทรียศาสตร์เป็นบทประพันธ์สั้นๆที่ตัดตอนมาจากกำสรวลศรีปราชญ์ บทเห่เรื่องกากี และกวีนิพนธ์ของอังคาร กัลยาณพงศ์, มีชื่อบทวิจารณ์ว่า “รสความงามในวรรณคดีไทย” ในตอนท้าย ผู้เขียนได้สรุปผลของการวิจัยว่า แม้ทำการวิจัยไว้อย่างกว้างๆ แต่ก็ทำให้เข้าใจความหมายและซาบซึ้งในคุณค่าของวรรณคดีไทยเพิ่มขึ้น, และเสนอแนะว่าเนื้อหาในวิทยานิพนธ์นี้ อาจจะนำไปใช้ให้เป็นประโยชน์ได้ทั้งแก่ครู นักเรียน นักเขียน และนักวิจารณ์