การศึกษาการประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อรวบรวมหลักการขั้นตอน มาตรการและเทคนิคที่ใช้ในการประเมินผลการปฏิบัติงานโดยทั่วไป ซึ่งจะชี้ให้เห็นถึงความสำคัญและประโยชน์ของการประเมินผลการปฏิบัติงาน นอกจากนี้ยังมีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อศึกษาแนวทางปฏิบัติในการประเมินผลการปฏิบัติของพนักงานธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย ซึ่งจะชี้ให้ทราบถึงปัญหาและอุปสรรคต่างๆ ที่มีผลกระทบต่อการประเมินผลการปฏิบัติงาน อันจะนำไปสู่แนวทางการแก้ปัญหาที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ วิธีดำเนินการศึกษา นอกจากจะใช้วิธีการวิจัยเอกสาร วิธีการวิจัยจากสัมภาษณ์แล้ว ยังใช้วิธีการวิจัยจากแบบสอบถาม เพื่อสอบถามการประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานธนาคารพาณิชย์จากเจ้าหน้าที่ฝ่ายการพนักงานของธนาคาร และจากเจ้าหน้าที่ระดับต่าง ๆ ของธนาคารทั้งสำนักงานใหญ่และสาขา เพื่อศึกษาว่าธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่มีการประเมินผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบหรือไม่ และธนาคารพาณิชย์ที่มาการประเมินผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบ ส่วนใหญ่ได้นำผลการประเมินไปใช้ประกอบการตัดสินใจในการพิจารณาความดีความชอบหรือไม่ อนึ่ง ยังได้มีการสอบถามทัศนคติในเรื่องดังกล่าวจากเจ้าหน้าที่ระดับต่าง ๆ ของธนาคารทั้งสำนักงานใหญ่และสาขาอีกด้วย ผลจากการศึกษา พบว่า ธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่มีแบบฟอร์มสำหรับประเมินผล มีขั้นตอนในการประเมินผล มีการกำหนดมาตรฐานของการปฏิบัติงาน และมีการนำผลการประเมินนั้นไปใช้ประโยชน์ แม้จะมีบางส่วนที่ยังไม่ถูกต้องสมบูรณ์ตามหลักวิชาการก็ตาม แต่ก็พอจะสรุปได้ว่า ธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่มีการประเมินผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบ และได้นำผลการประเมินไปใช้ประกอบการตัดสินใจในการพิจารณาความดีความชอบ สำหรับทัศนคติในเรื่องนี้ พนักงานธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่มีความเห็นว่า ต้องการให้มีการประเมินผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบ และให้มีการนำผลการประเมินไปใช้ประกอบการ ตัดสินใจในการพิจารณาความดีความชอบ ในส่วนที่ยังไม่ถูกต้องสมบูรณ์ตามหลักวิชาการนั้น พอจะสรุปปัญหาและได้เสนอแนะแนวทางในการแก้ปัญหาดังกล่าวไว้บางประการ ดังนี้ 1. ธนาคารพาณิชย์ที่ใช้แบบฟอร์มสำหรับประเมินผล ส่วนใหญ่ใช้เพียงไม่กี่แบบเท่านั้น ในการประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานทุกระดับ ทุกประเภท เพื่อไม่ให้มีข้อได้เปรียบเสียเปรียบจากแบบฟอร์มสำหรับประเมินผลนั้น จำนวนแบบฟอร์มที่จัดทำขึ้นควรสอดคล้องกับลักษณะของงานที่แตกต่างกันออกไป ตามคำบรรยายลักษณะงานที่ได้กำหนดไว้ 2. ธนาคารพาณิชย์ที่ใช้แบบฟอร์มสำหรับประเมินผล มักจะถือแบบฟอร์มนี้เป็นความลับ ทำให้พนักงานส่วนใหญ่ไม่ทราบเกณฑ์หรือมาตรฐานที่ใช้วัดผลการทำงาน เพื่อให้พนักงานมีแนวทางที่ดีในการทำงาน จึงควรจะเปิดเผยเกณฑ์ที่ใช้วัดผลงานในแบบฟอร์มสำหรับประเมินผลก่อนที่จะทำการประเมินให้พนักงานได้ทราบ 3. ธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่มักจะไม่มีการแจ้งข้อบกพร่องในการปฏิบัติงานให้พนักงานทราบ ซึ่งก่อให้เกิดความยากลำบากในการพัฒนาพนักงาน ถ้าธนาคารต้องการที่จะเพิ่มประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของพนักงานแล้ว จะต้องแจ้งข้อบกพร่องและให้คำแนะนำแก่พนักงาน เพื่อจะได้ปรับปรุงการปฏิบัติงานให้ดีขึ้นในโอกาสต่อไป 4. งบประมาณที่ธนาคารพาณิชย์ให้สำนักงานใหญ่หรือสาขาจัดสรรให้กับพนักงาน เพื่อเลื่อนขั้นเงินเดือนประจำปีนั้น บางครั้งอาจมีจำนวนจำกัด งบประมาณที่ได้รับมาอาจไม่สอดคล้องกับผลการปฏิบัติงานอย่างหนักของพนักงาน ดังนั้น จึงควรนำระบบการเลื่อนขั้นเงินเดือนตามอัตราร้อยละของเงินเดือนปัจจุบันของพนักงานแต่ละคนมาใช้ เพื่อจะจัดสรรได้อย่างทั่วถึง 5. ธนาคารพาณิชย์มักจะให้ผู้บังคับบัญชาโดยตรงทำหน้าที่ประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานเพียงคนเดียว ซึ่งมีโอกาสที่จะเกิดข้อผิดพลาดในการประเมินผลได้มาก โดยเฉพาะปัญหาความลำเอียงส่วนตัว เพื่อลดข้อผิดพลาดที่เกิดจากผู้ประเมินควรจะให้ผู้บังคับบัญชา 1 คน และผู้บังคับบัญชาในระดับเดียวกันหรือระดับถัดไปอีก 2 คน มีส่วนร่วมในการประเมิน 6. จากการวิจัย พบว่า ธนาคารพาณิชย์ใช้วิธีการประเมินผลการปฏิบัติงานหลายวิธีด้วยกันเกี่ยวกับเรื่องนี้ ผู้เขียนจึงได้เสนอแนะวิธีการที่เหมาะสมที่สุด สำหรับประเมินผลการปฏิบัติงานของพนักงานธนาคารพาณิชย์ในประเทศไทย รวมทั้งตัวอย่างปัจจัยที่จะประเมินผลสำหรับลักษณะงานต่าง ๆ ไว้ในบทสุดท้ายของวิทยานิพนธ์นี้ แม้ว่าธนาคารพาณิชย์ส่วนใหญ่จะกำหนดให้มีการประเมินผลการปฏิบัติงานที่เป็นระบบ และให้มีการนำผลการประเมินไปใช้ประกอบการตัดสินใจในการพิจารณาความดีความชอบก็ตาม แต่ถ้าขาดการควบคุมและการติดตามผลที่ดีแล้ว แผนการประเมินที่กำหนดไว้อย่างดีก็ไม่มีความหมาย