การพัฒนาชุมชนในอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม : ศึกษาเฉพาะกรณีความร่วมมือระหว่างราษฎรและรัฐบาล

Abstract

ความมุ่งหมายของการศึกษาเรื่องนี้ ก็เพื่อให้ทราบว่าการดำเนินงานพัฒนาชุมชนในอำเภอกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม ซึ่งเป็นชุมชนกึ่งเมืองกึ่งชนบทได้ผลประการใด และการดำเนินงานอำเภอเดียวกัน แต่ต่างตำบลกัน ได้ผลเหมือนกันหรือต่างกัน เพราะเหตุใด การดำเนินงานนั้นได้ตอบสนองความต้องการจำเป็นของสังคมหรือไม่ มีปัญหาในการดำเนินงานหรือไม่ ทั้งในส่วนตัวพัฒนากรเองและราษฎร ซึ่งเป็นผู้ได้รับประโยชน์จากการดำเนินงานนั้นโดยตรง ทั้งนี้ เพื่อเป็นประโยชน์ประกอบการพิจารณาว่า ในจังหวัดใกล้เคียงกรุงเทพมหานครซึ่งเป็นชุมชนกึ่งเมืองกึ่งชนบท สมควรได้รับการพัฒนาในเรื่องใดและในรูปใดจึงจะเกิดประโยชน์และเหมาะสมกับโครงสร้างสังคมของชุมชนนั้น ๆ อย่างที่สุด เพื่อให้การดำเนินงานพัฒนาชุมชนบรรลุจุดมุ่งหมายอย่างมีประสิทธิภาพ การเก็บข้อมูลใช้วิธีสัมภาษณ์ข้าราชการที่เกี่ยวข้องกับงานพัฒนาชุมชนในอำเภอกำแพงแสน สัมภาษณ์คณะกรรมการพัฒนาหมู่บ้านทั้งหมดของหมู่บ้านหนองกร่าง ตำบลทุ่งลูกนก และหมู่บ้านวังน้ำเขียว ตำบลทุ่งกระพังโหม ตลอดจนสัมภาษณ์หัวหน้าครัวเรือนทั้งสองหมู่บ้าน หมู่บ้านละ 25 เปอร์เซ็นต์ ของจำนวนครัวเรือน นอกจากนี้ได้ทำการค้นคว้าจากเอกสารต่าง ๆ เมื่อได้ข้อมูลมาแล้วก็ทำการวิเคราะห์แสดงออกในรูปตารางร้อยละ ผลของการศึกษาการดำเนินงานพัฒนาชุมชนในหมู่บ้านหนองกร่าง ตำบลทุ่งลูกนก และหมู่บ้านวังน้ำเขียว ตำบลทุ่งกระพังโหม อำเภอกำแพงแสน ปรากฏว่า แม้จะอยู่ในอำเภอเดียวกันแต่หมู่บ้านทั้งสองมีความแตกต่างกัน ทั้งสภาพเศรษฐกิจ สังคม ปัญหา ตลอดจนความต้องการในเรื่องการพัฒนาชุมชนของแต่ละหมู่บ้านเป็นอย่างมาก กล่าวคือ แม้ราษฎรหัวหน้าครัวเรือนของทั้งสองหมู่บ้านจะให้ความสนใจและความร่วมมือในโครงการพัฒนาชุมชนอย่างเห็นได้ชัด ความแตกต่างในเรื่องดังกล่าวมีผลต่อความสำเร็จของงานพัฒนาชุมชนของแต่ละหมู่บ้านเป็นอย่างมาก กล่าวคือ แม้ราษฎรหัวหน้าครัวเรือนของทั้งสองหมู่บ้านจะให้ความสนใจและความร่วมมือในโครงการพัฒนาชุมชนในหมู่บ้านของตน แต่ระดับความสนใจในโครงการและผลสำเร็จของการดำเนินงานต่างกัน ทั้งนี้ เพราะหมู่บ้านหนองกร่าง ตำบลทุ่งลูกนก ราษฎรส่วนใหญ่มีฐานะทางเศรษฐกิจดี ฉะนั้น โครงการพัฒนาชุมชนที่เป็นโครงการเพื่อเพิ่มพูนรายได้เพียงเล็กน้อยจึงไม่ค่อยได้รับความสนใจหรือประสบความสำเร็จนัก ทั้งนี้ เพราะราษฎรส่วนมากมีอาชีพในการทำไร่อ้อยขนาดใหญ่ หรือมีกิจการขนส่งพืชผลซึ่งให้ผลตอบแทนสูงมาก ในขณะเดียวกันโครงการที่เป็นที่ต้องการของหมู่บ้านก็ใหญ่เกินกำลังงบประมาณที่รัฐจะจัดสรรให้ได้ ราษฎรในหมู่บ้านจึงคิดว่ารัฐบาลมิได้คิดช่วยเหลืออย่างจริงจัง ในขณะเดียวกันพัฒนากรที่รับผิดชอบหมู่บ้านก็ขาดกำลังใจในการปฏิบัติงาน ทั้งนี้ เหตุผลสำคัญที่ก่อให้เกิดความรู้สึกที่ไม่ค่อยดีทั้งตัวพัฒนากรและราษฎรก็คือ โครงการพัฒนาชุมชนที่จัดทำอยู่นั้นต่ำกว่าระดับความต้องการของราษฎร และโครงการที่เป็นที่ต้องการของหมู่บ้านก็ไม่อาจได้รับการตอบสนองได้ ฉะนั้น เพื่อให้การดำเนินงานพัฒนาชุมชนในหมู่บ้านมีประสิทธิภาพ จึงสมควรเปลี่ยนแปลงวิธีการดำเนินงานในหมู่บ้านหนองกร่างให้ต่างไปจากปัจจุบัน สำหรับการดำเนินงานพัฒนาชุมชนในหมู่บ้านวังน้ำเขียวได้ผลดียิ่ง ตรงข้ามกับหมู่บ้านหนองกร่าง ราษฎรในหมู่บ้านวังน้ำเขียวมีความสนใจและให้ความร่วมมือโครงการต่าง ๆ มากยิ่งกว่าหมู่บ้านหนองกร่าง ทั้งนี้ อาจเป็นเพราะสภาพเศรษฐกิจและสังคมของหมู่บ้านวังน้ำเขียวยังไม่อยู่ในสภาพที่ดีมากจนพึ่งตนเองได้ และเนื่องจากราษฎรเกือบทั้งหมดมีอาชีพเกษตรกรรมเพียงอย่างเดียว ฉะนั้น โครงการพัฒนาชุมชนที่จัดขึ้นส่วนมากจึงเป็นเรื่องทางเกษตร ซึ่งสอดคล้องกับความต้องการของราษฎร การดำเนินงานพัฒนาชุมชนจึงประสบผลดีมาก อย่างไรก็ตาม ในอนาคตอันใกล้นี้หากหมู่บ้านวังน้ำเขียวเจริญขึ้นอีกระดับหนึ่ง เช่นหมู่บ้านหนองกร่าง ก็อาจเกิดปัญหาเหมือนกับที่เกิดขึ้นในหมู่บ้านหนองกร่างในปัจจุบันก็ได้ หากมิได้มีการพิจารณาแก้ไขวิธีการดำเนินงานพัฒนาชุมชนให้สอดคล้องกับความเจริญของชุมชน.