การวิเคราะห์โครงสร้างอุตสาหกรรมใบยาสูบไทย ศึกษาเฉพาะพันธุ์เวอร์จีเนีย

Abstract

การศึกษาเรื่อง “การวิเคราะห์โครงสร้างอุตสาหกรรมใบยาสูบไทย: ศึกษาเฉพาะพันธุ์เวอร์จิเนีย” นี้ มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาถึงลักษณะโครงสร้างของอุตสาหกรรมใบยาสูบไทยพันธุ์เวอร์จิเนียโดยเน้นที่การศึกษาระบบตลาดและการค้าของใบยาสูบไทยพันธุ์เวอร์จิเนียและของใบยาสูบโลกเป็นพื้นฐาน การวิเคราะห์โครงสร้างของอุตสาหกรรม จะก่อให้เกิดประโยชน์ในการพิจารณาวางนโยบายให้ถูกต้องกับอุตสาหกรรมนี้ ทั้งนี้เนื่องจากการที่จะพัฒนาอุตสาหกรรมให้ได้พอดี ย่อมขึ้นอยู่กับระดับของความรู้ความเข้าใจโครงสร้างของตลาดหรือโครงสร้างของอุตสาหกรรมเป็นหลัก นอกจากนี้ ยังมีประโยชน์ในแง่ของการขยายข้อความรู้เกี่ยวกับอุตสาหกรรมใบยาสูบไทย ซึ่งยังนับว่ามีผู้ศึกษาน้อยมาก การศึกษานี้ ผู้เขียนวิเคราะห์โดยตั้งอยู่บนพื้นฐานของทฤษฎีการจัดองค์การอุตสาหกรรม (Industrial Organization theory) อันเป็นรูปแบบการวิเคราะห์ที่ว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้าง พฤติกรรมและการดำเนินงานของตลาด (Market Structure, Conduct, and Performance Approach) โดยศึกษาจากส่วนประกอบ 3 ตัว คือ 1. Vertical Integration หรือการรวมตัวในแนวตั้งของคู่ซื้อขายใบยาสูบ นับตั้งแต่ชาวไร่จนถึงบริษัทส่งออก 2. Export Concentration หรือระดับการกระจุกตัวของกาส่งออกของบริษัทส่งออกใบยาสูบเวอร์จิเนีย การวิเคราะห์นี้ใช้วิธีการวัด 2 วิธี คือ Comprehensive Concentration Index และ Thiel’s Method การคำนวณใช้ข้อมูลการส่งออกรายบริษัทของบริษัทส่งออกในปี 2512, 2518 และ2521 โดยอยู่ภายใต้สมมุติฐานว่าการส่งออกมีลักษณะเป็นอิสระต่อกัน (Independently) 3. Joint Venture หรือ การเข้าร่วมทุนของชาวต่างชาติ โดยพิจารณาจากการถือหุ้น ทั้งนี้การวิเคราะห์ทั้งหมดใช้ข้อมูล ตั้งแต่ปี พ.ศ.2500 ถึง 2521 ผลการศึกษาพบว่า อุตสาหกรรมใบยาสูบไทยพันธุ์เวอร์จิเนียเป็นอุตสาหกรรมที่มีการรวมตัวแนวตั้ง เฉพาะกรณีของบริษัทส่งออกเท่านั้น ส่วนคู่ซื้อขายอื่นมีลักษณะการซื้อขายแบบธรรมดาโดยความสัมพันธ์ที่เกิดขึ้นเป็นลักษณะการให้เครดิต อุตสาหกรรมใบยาสูบไทยพันธุ์เวอร์จิเนียเป็นอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันในช่วงของการส่งออก อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาข้อเท็จจริงภายหลังของผู้เขียนพบว่า สมมุติฐานที่ว่าบริษัทส่งออกประกอบธุรกิจการส่งออกอย่างเป็นอิสระต่อกัน (independently) ไม่เป็นความจริง โดยบริษัทส่งออกมีความสัมพันธ์กัน เช่น ในฐานะของบริษัทแม่และบริษัทในเครือ แต่ผู้เขียนมิได้ทำการคำนวณค่าการกระจุกตัวภายใต้สภาพการณ์ใหม่นี้ ซึ่งหากมีการคำนวณแล้ว คาดว่าการกระจุกตัวจะสูงขึ้น และประการสุดท้าย อุตสาหกรรมใบยาสูบไทยพันธุ์เวอร์จิเนียมีลักษณะโครงสร้างของอุตสาหกรรมเป็นการร่วมทุน โดยมีชาวต่างชาติร่วมถือหุ้นในบริษัทส่งออกชั้นนำของไทย 10 บริษัท ถึง 38 เปอร์เซ็นต์ อันเนื่องมาจากลักษณะการขยายตัวของบริษัทในแนวตั้ง (Vertical Expansion) เพื่อพยายามควบคุมแหล่งวัตถุดิบ ของบรรษัทยาสูบข้ามชาติชั้นนำของโลก ผลกระทบทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นจากลักษณะของอุตสาหกรรมทั้ง 3 ประการ ในระดับจุลภาค ทำให้เกิดประโยชน์แก่ทั้งผู้ซื้อและผู้ขายในทุกระดับของคู่ซื้อขายใบยาสูบ โดยอาศัยการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน ในระดับมหภาค ก่อให้เกิดอุปสรรคของผู้เข้าแข่งขันรายใหม่ การโอนเทคโนโลยี่ คนไทยคงได้รับเพียงเทคโนโลยี่ระดับกลาง และเพิ่มความแตกต่างทางรายได้ โดยเฉพาะระหว่างประชาชนในภาคเหนือของประเทศ อย่างไรก็ตาม การศึกษาวิจัยต่อไปควรคำนึงถึงข้อเท็จจริงที่ว่าบริษัทส่งออกมิได้ประกอบธุรกิจการส่งออกอย่างเป็นอิสระต่อกัน (independently) ส่วนการวัดระดับของการรวมตัวในแนวตั้งควรใช้วิธีเชิงปริมาณ เช่น อัตราว่างของมูลค่าเพิ่มต่อยอดขาย อัตราส่วนของสินค้าคงคลังต่อยอดขาย อันจะทำให้เกิดความสมบูรณ์และชัดเจนยิ่งขึ้น นอกจากนี้ น่าจะมีการศึกษาถึงลักษณะการใช้ทุนหรือแหล่งที่มาของเงินทุนของบริษัทต่างชาติในอุตสาหกรรมนี้ เพื่อพิสูจน์ว่าการเข้าร่วมลงทุนของชาวต่างชาติเป็นการนำเงินตราต่างประเทศเข้ามาหรือไม่