การวิเคราะห์การกระจายภาระภาษีการค้าต่อการกระจายรายได้ ของครอบครัวไทย โดยพิจารณาแยกเป็นรายภาคตามชั้นต่าง ๆ ของรายได้

Abstract

ปัญหาการกระจายรายได้ที่ไม่เท่าเทียมกันนั้นมีมานานแล้ว แต่ไม่ได้อยู่ในความสนใจ จนกระทั่งเมื่อเร็วๆ นี้ ได้มีนักเศรษฐศาสตร์หลายท่านหันมาสนใจเกี่ยวกับปัญหานี้กันมากขึ้น ทั้งนี้เพราะยิ่งนานวัน ปัญหาการกระจายรายได้ที่แตกต่างกันนี้ยิ่งมีมาขึ้น จนเป็นที่น่าสังเกตว่า ขณะที่ประเทศด้อยพัฒนากำลังพัฒนาไปเรื่อยๆ แต่กลับเป็นเหตุให้ยิ่งเกิดความแตกต่างทางรายได้กันมากยิ่งขึ้น จึงได้หันมาพิจารณาถึงสาเหตุที่ก่อให้เกิดปัญหานี้ และพยายามหาทางแก้ไข เครื่องมืออย่างหนึ่งที่รัฐบาลอาจจะนำมาใช้ในการกระจายรายได้ให้เกิดความเท่าเทียมกันมากขึ้นก็คือนโยบายภาษีอากร เนื่องจากภาษีการค้าเป็นภาษีที่รัฐบาลมีจุดมุ่งหมายในการจัดเก็บในตอนแรกเพื่อเป็นค่าตอบแทนบริการที่รัฐบาลให้ความคุ้มครองแก่ราษฎรที่ค้าขาย และเป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญของรัฐบาล แต่ภาษีการค้านี้เป็นภาษีทางอ้อมซึ่งมีลักษณะที่สามารถจะผลักภาระไปให้แก่ผู้บริโภคได้ ดังนั้นจึงควรจะได้ศึกษาถึงภาระภาษีการค้าว่าตกอยู่กับครอบครัวในชั้นรายได้ต่างๆ อย่างไรบ้าง เพื่อหาข้อสรุปว่ารัฐบาลสามารถที่จะใช้ภาษีการค้านี้เป็นเครื่องมือในการก่อให้เกิดการกระจายรายได้ที่เท่าเทียมกันหรือไม่ และถ้าหากรัฐบาลยังต้องพึ่งภาษีการค้าเพื่อหารายได้ควรจะได้นำนโยบายภาษีทางตรงอย่างอื่นมาใช้เพื่อให้การกระจายรายได้มีความเท่าเทียมกันมากยิ่งขึ้น การศึกษาเกี่ยวกับ “ การกระจายภาระภาษีการค้าไปตามชั้นรายได้ต่างๆ เป็นรายภาคและทั่วประเทศในปี 2516 “ นี้ เริ่มด้วยการศึกษาถึงประวัติความเป็นมา หลักและวิธีการจัดเก็บภาษีการค้า ตลอดจนศึกษาถึงทฤษฎีการผลักภาระภาษีการค้า และในบทที่ 4 เป็นการคำนวณเพื่อกะประมาณจำนวนภาระภาษีว่าบุคคลในกลุ่มรายได้ต่างๆ ในแต่ละภาคและทั่วประเทศจะแบกภาระภาษีเป็นจำนวนมากน้อยต่างกันอย่างไร โดยนำจำนวนภาษีที่ได้จากกรมสรรพากรมากกระจายไปตามกลุ่มครอบครัวที่อยู่ในชั้นรายได้ต่างๆ 8 ชั้น และโดยพิจารณาจากสัดส่วนในการใช้จ่ายในการบริโภค (share) ซึ่งได้จากการสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมในปี 2514-2516 เป็นส่วนใหญ่ อันเป็นสิ่งที่แสดงว่าครอบครัวใดในชั้นรายได้ใดใช้จ่ายในการบริโภคมากก็ย่อมจะต้องเสียภาษีการค้ามาก และเมื่อได้นำไปเปรียบเทียบกับจำนวนรายได้ของแต่ละชั้นแล้วเป็นอัตราภาษีที่แท้จริง ซึ่งปรากฏว่าภาษีการค้าไทยเป็นแบบถดถอย กล่าวคือครอบครัวในชั้นรายได้ต่ำต้องแบกภาระไว้มากกว่าครอบครัวที่อยู่ในชั้นรายได้สูง หลังจากนั้นนำไปหาผลการกระจายรายได้หลังเก็บภาษีโดยการหาค่าของ Gini Coefficient สรุปผลการศึกษาในบทที่ 5 ได้ว่าภาษีการค้าไทยในปี 2516 ตกเป็นภาระหนักกับครอบครัวที่อยู่ในชั้นรายได้ต่ำ แสดงว่าผู้ยากจนต้องแบกภาระภาษีการค้าเมื่อเทียบกับรายได้ของเขาแล้วในอัตราที่มากกว่าครอบครัวที่อยู่ในชั้นรายได้สูง และทำให้การกระจายรายได้หลังการเก็บภาษีเลวลงในทุกๆ ภาค จึงไม่เหมาะกับการใช้เป็นเครื่องมือเพื่อให้เกิดการกระจายรายได้ที่มีความเท่าเทียมกัน ดังนั้นรัฐบาลจึงควรจะเปลี่ยนไปใช้นโยบายภาษีทางตรง เช่น เก็บภาษีทรัพย์สิน ภาษีมรดก ภาษีเงินได้เพิ่มขึ้น ก็จะสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ของการลดความเหลื่อมล้ำในทางรายได้ได้