สภาพเศรษฐกิจบริเวณลุ่มน้ำป่าสักตอนบน พ.ศ. 2442-2458

Abstract

ศึกษาสภาพเศรษฐกิจของบริเวณลุ่มน้ำป่าสักตอนบนในช่วงที่เป็นมณฑลเพชรบูรณ์ ระหว่างปี พ.ศ. 2442-2458 โดยประเด็นหลักของการศึกษาจะเน้นไปที่บทบาทของรัฐบาล และบรรดาข้าราชการในการพยายามบำรุงและส่งเสริมสภาพเศรษฐกิจในมณฑลเพชรบูรณ์ ตลอดจนการปรับเปลี่ยนทางเศรษฐกิจภายในบริเวณลุ่มน้ำป่าสักตอนบน อันเป็นผลเนื่องมาจากการใช้นโยบายทางเศรษฐกิจต่างๆ ดังกล่าวในระหว่างปี พ.ศ. 2442-2458 เป็นสำคัญ ผลจากการศึกษาทำให้ทราบว่า โครงสร้างเศรษฐกิจของบริเวณลุ่มน้ำป่าสักตอนบนในช่วงก่อนปี พ.ศ. 2442 นั้น ยังคงมีลักษณะเป็นเศรษฐกิจแบบพอยังชีพสูงมาก การผลิตเพื่อขายยังไม่เกิดขึ้นมากนัก การค้าที่พอจะมีอยู่บ้างก็เป็นเพียงการค้าเล็กๆ น้อยๆ โดยอุปสรรคสำคัญของการขยายตัวทางการค้าในภูมิภาคนี้ก็คือ สภาพการคมนาคมที่ไม่เอื้ออำนวย ต้องรอจนกระทั่งเมื่อรัฐได้จัดตั้งมณฑลเพชรบูรณ์ขึ้นในระหว่างปี พ.ศ. 2442-2458 และได้พยายามส่งเสริมและบำรุงเศรษฐกิจด้วยการดำเนินมาตรการต่างๆ จนส่งผลทำให้เศรษฐกิจในภูมิภาคนี้เริ่มปรับเปลี่ยนสภาพไป เศรษฐกิจแบบการค้าได้ขยายตัวเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิมอย่างเห็นได้ชัดเจนในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ดี การดำเนินการต่างๆ ของรัฐและบรรดาข้าราชการในมณฑลเพชรบูรณ์ตลอดช่วงปี พ.ศ. 2442-2458 นั้น ก็ต้องพบกับปัญหาและอุปสรรคต่างๆ มากมาย เช่น การขาดเงินทุนและบุคลากร ปัญหาสภาพดินฟ้าไม่เอื้ออำนวย ฯลฯ เป็นต้น ประกอบกับการขาดความสามัคคีของข้าราชการในมณฑลเพชรบูรณ์ ในระยะหลังจึงส่งผลทำให้ความพยายามที่จะส่งเสริมระบบเศรษฐกิจเพื่อการค้าในภูมิภาคนี้ ไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร รายได้ไม่คุ้มกับรายจ่ายในการจัดตั้งมณฑล และทำให้รัฐบาลตัดสินใจยุบยกเลิกมณฑลนี้ไปเมื่อปี พ.ศ. 2458 ในท้ายที่สุด