เขตอำนาจศาลในคดีอาญา

Abstract

เขตอำนาจศาลในคดีอาญา ในความหมายของวิทยานิพนธ์นี้ เป็นขอบเขตของการใช้อำนาจศาลเกี่ยวกับการกระทำความผิดอาญาของรัฐ อำนาจศาลในคดีอาญาของรัฐเป็นส่วนหนึ่งที่มาจากการที่รัฐมีอำนาจอธิปไตย เป็นอำนาจทางตุลาการที่จะพิจารณาพิพากษาคดีอาญาของรัฐ ซึ่งเป็นความผิดต่อชุมชน และความสงบเรียบร้อยของรัฐ และการที่รัฐจะใช้อำนาจศาลในคดีอาญาได้นี้ ต้องมีกฎหมายอาญาที่กำหนดการกระทำที่เป็นความผิดอาญานั้นเสียก่อน รัฐจึงจะสามารถใช้อำนาจศาลในคดีนั้นได้ ตามหลักกฎหมายระหว่างประเทศ ประเทศต่าง ๆ ใช้อำนาจศาลในคดีอาญาตามหลัก 3 ประการ คือ 1) อำนาจศาลเหนือดินแดนหรืออาณาเขตของรัฐ 2) อำนาจศาลเหนือบุคคล 3) อำนาจศาลในหลักลงโทษสากล อำนาจศาลเหนือดินแดนหรืออาณาเขต เป็นขอบเขตของอำนาจศาลของรัฐที่ใช้ต่อการกระทำความผิดอาญาที่เกิดขึ้นในดินแดน มุ่งประสงค์ต่อความผิดที่กระทำภายในดินแดนทั้งหมด ไม่ว่าผู้กระทำความผิดนั้นจะเป็นผู้ใด เป็นคนในสัญชาติของรัฐ ผู้มีภูมิลำเนาในรัฐ คนต่างด้าว หรือคนไร้สัญชาติ แต่ในหลักนี้มีข้อยกเว้นตามหลักกฎหมายรัฐธรรมนูญ กฎหมายระหว่างประเทศ และกฎหมายภายในอื่น ๆ ของรัฐ อำนาจศาลเหนือบุคคลเป็นอำนาจศาลตามหลักที่จะพิจารณาพิพากษาการกระทำความผิดอาญาที่เกี่ยวกับสถานะของบุคคลที่มีความเกี่ยวพันกับรัฐ ไม่ว่าจะเป็นผู้กระทำหรือผู้เสียหายในกรณีที่ความผิดอาญาได้เกิดขึ้นในต่างแดน รวมถึงอำนาจศาลในคดีอาญาเหนือเรื่อ และอากาศยานที่จดทะเบียนของรัฐด้วย อำนาจศาลในหลักลงโทษสากล เป็นการที่รัฐใช้อำนาจศาลในคดีอาญาแก่การกระทำความผิดอาญาที่ถือเป็นความผิดต่อนานาชาติ หรือเป็นความผิดตามกฎหมายระหว่างประเทศ อันเป็นความผิดที่ถือว่ามีเป็นความผิดต่อมวลชุมชน รัฐมีอำนาจศาลลงโทษบุคคลผู้กระทำความผิดได้ แม้ว่าความผิดนั้นเกิดขึ้นภายนอกรัฐ และผู้กระทำความผิดไม่มีความเกี่ยวข้องพิเศษอะไรกับรัฐ รัฐมีอำนาจศาลในคดีอาญาลงโทษความผิดในหลักนี้ได้ ถ้าผู้กระทำความผิดปรากฏตัวอยู่ในรัฐ ความผิดในหลักลงโทษสากลนี้โดยมากเป็นความผิดตามอนุสัญญาระหว่างประเทศ ซึ่งรัฐที่เป็นภาคีมีอำนาจก็จะลงโทษได้ไม่ว่าความผิดจะเกิดขึ้น ณ ที่ใด โดยหลักเกณฑ์ทั้ง 3 ประการดังกล่าวแล้วข้างต้น จะเห็นได้ว่าเป็นหน้าที่ของรัฐที่จะต้องช่วยเหลือกันปราบปรามผู้กระทำความผิด โดยให้กฎหมายอาญาของตนมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น นอกจากนั้น ยังจะต้องร่วมมือช่วยเหลือกันที่จะส่งตัวผู้กระทำผิด ซึ่งหลบหนีไปยังรัฐอื่น โดยอาศัยการส่งผู้ร้ายข้ามแดน เขตอำนาจศาลในคดีอาญาของประเทศไทยนั้น ในสมัยกรุงสุโขทัยและสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น ประเทศไทยเรามีขอบเขตอำนาจศาลอย่างสมบูรณ์ในดินแดน จนกระทั่ง พ.ศ. 2507 ประเทศไทยได้เสียเอกราชในการศาลเป็นครั้งแรกในการทำสนธิสัญญากับฮอลันดาเกี่ยวกับให้สิทธิภาพนอกอาณาเขตแก่ชาวฮอลันดา และในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เราก็ต้องเสียเอกราชในการศาลให้ประเทศฝรั่งเศสอีก และเมื่อสิ้นรัฐสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ไทยก็มีอำนาจศาลในคดีอาญาอย่างสมบูรณ์อีกครั้งหนึ่ง ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ประเทศไทยได้เสียเอกราชในการศาลให้แก่ประเทศมหาอำนาจตะวันตกที่แสวงหาอาณานิคมในประเทศตะวันออกไกลอีกครั้งหนึ่ง เพื่อแลกกับเอกราชและอธิปไตยของประเทศ และในสมัยรัชกาลที่ 6 ประเทศไทยก็กลับมีเอกราชในการศาลมาจนถึงปัจจุบันนี้ ในปัจจุบัน ประเทศไทยมีเขตอำนาจศาลในคดีอาญาตามหลักทั่วไปที่นานาประเทศยึดถือ คือหลักอำนาจศาลเหนือดินแดนหรืออาณาเขต อำนาจศาลเหนือบุคคล และอำนาจศาลในหลักลงโทษสากล ประเทศไทยมีการส่งผู้ร้ายข้ามแดนกับนานาประเทศด้วย โดยมีการสนธิสัญญาต่อกัน และใช้หลักถ้อยทีถ้อยอาศัยกัน อนึ่ง วิทยานิพนธ์นี้ยังได้กล่าวถึงปัญหาที่ไม่ค่อยจะกล่าวถึงข้อเขียนในภาษาไทยนัก เช่นเรื่องกฎหมายขัดกันทางอาญา การยอมรับคำพิพากษาของศาลต่างประเทศ และเรื่องอื่น ๆ เกี่ยวกับความร่วมมือระหว่างประเทศในทางอาญา เช่น การร่วมมือระหว่างรัฐในทางศาล ในอันที่จะขจัดการกระทำผิดอันเป็นความผิดระหว่างประเทศ เรื่องศาลสิทธิมนุษยชน และเรื่องความคิดในการก่อตั้งศาลระหว่างแผนกคดีอาญา และในบทสรุปได้กล่าวถึงปัญหาบางประการในทางอาญาของประเทศไทย ซึ่งเป็นปัญหาทางสังคมของไทย เช่นปัญหายาเสพติด ปัญหาเรื่องการพาและส่งหญิงออกไปนอกราชอาณาจักร และปัญหาเรื่องบิดามารดาขายบุตรสาว ซึ่งเกิดขึ้นเสมอในชนบท.