การใช้ทรัพยากรของนกลุมพูขาว Ducula bicolor (Scopoli, 1786) และนกชาปีไหน Caloenas nicolarica (Linnaeus, 1758) ในฤดูผสมพันธุ์ บนเกาะปาหยัน อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน จังหวัดพังงา

Abstract

เกาะปาหยันเป็นเกาะหนึ่งในหมู่เกาะสิมิลันที่มีความสำคัญต่อการอยู่รอดของนกชาปีไหน Caloenas nicobarica แบะนกลุมพูขาว Ducula bicolor เป็นอย่างมาก เพราะเป็นแหล่งที่นกทั้งสองชนิดจะมาสร้างรังและวางไข่เป็นจำนวนมากในฤดูแล้ง การศึกษาในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้ทรัพยากรของนกชาปีไหนและนกลุมพูขาวในฤดูสืบพันพันธุ์ บริเวณเกาะปาหยัน อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะสิมิลัน จังหวัดพังงา จากการติดตามการใช้ทรัพยากรของนกทั้งสองชนิดในฤดูสืบพันธุ์ตั้งแต่เดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2547 และ พ.ศ. 2548 พบว่านกทั้งสองชนิดใช้กิ่งไม้แห้งและเถาวัลย์ที่หักเป็นชิ้นๆ เป็นวัสดุในการสร้างรัง ในปี พ.ศ. 2547 พบว่านกชาปีไหนสร้างรังทั้งหมด 676 รัง ส่วนใหญ่สร้างรังบนเถาวัลย์ ส่วนนกลุมพูขาว สร้างรัง 301 รัง และส่วนใหญ่สร้างรังบนไม้พุ่ม พบว่านกลุมพูขาวมีความหลากหลายในการเลือกพื้นที่สร้างรังสูงดว่านกชาปีไหนและมีเปอร์เซ็นต์การซ้อนทับของการใช้พื้นที่สร้างรังเท่ากับ 54.07 ในปีพ.ศ. 2548 การใช้ทรัพยากรของนกทั้งสองชนิดอาจได้รับอิทธิพลจากสภาพอากาศที่แห้งแล้ง ทำให้มีการสร้างรังและวางไข่ลดลง พบว่านกชาปีไหนและนกลุมพูขาวสร้างรังบนเกาะปาหยันเพียง 60 และ 130 รัง ตามลำดับ นกทั้งสองชนิดสร้างรังในไม้พุ่มมากขึ้นเนื่องจากพื้นที่ที่เป็นเถาวัลย์มีปริมาณลดลง พบว่าความหลากหลายในการเลือกพื้นที่สร้างรังมีค่าน้อยกว่าปีที่ผ่านมาและมีเปอร์เซ็นต์การซ้อนทับของการใช้พื้นที่สร้างรังสูงขึ้น ทั้งนี้ยังพบว่าลูกนกมีอัตราการรอดลดลงด้วย นกทั้งสองชนิดกินอาหารที่คล้ายคลึงกัน ได้แก่ ละมุดป่า Manikara sp., ไทรย้อยใบทู Figus microcarpa, โพธิ์ Ficus sp., เต่าร้าง Caryoty sp., และมะปริง Bouea oppositifolia แต่พบว่านกทั้งสองชนิดมีการแบ่งพื้นที่การหากินโดยนกชาปีไหนจะเดินหากินตามพื้นดินส่วนนกลุมพูขาวจะบินหากินตามยอดไม้ จากการศึกษาทำให้เห็นรูปแบบของการอยู่ร่วมกันที่ประกอบขึ้นเป็นสังคมของนกที่อาศัยบนเกาะปาหยันซึ่งนกแต่ละชนิดจะมีวิวัฒนาการมาอย่างเหมาะสมในการหลีกเลี่ยงการแก่งแย่งทรัพยากรทำให้สามารถใช้ประโยชน์ในการวางแผนจัดการเพื่อการอนุรักษ์ทั้งสองชนิด