ปฏิกริยาของรัฐบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อการเคลื่อนไหวตามแนวความคิดประชาธิปไตย และสังคมก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475

Abstract

การติดต่อกับประเทศตะวันตกในปลายพุทธศตวรรษที่ 24 มีผลสำคัญต่อสังคมไทยในหลายๆ ด้าน ในขณะที่ผู้นำของประเทศยอมรับความรู้เกี่ยวกับวิทยาการสมัยใหม่ ก็ยังมีความไม่แน่ใจเกี่ยวกับแนวความคิดทางการเมืองแบบตะวันตกและผลในทางปฏิบัติ ด้วยเหตุดังกล่าวนี้การปฏิรูปสังคมไทยตามระบบบริหารและวิทยาการแบบตะวันตกจึงเป็นไปในขอบเขตของระบอบการปกครองแบบเดิม การเคลื่อนไหวตามแนวความคิดทางการเมืองแบบตะวันตกเริ่มก่อตัวขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้กลายเป็นปัญหาสำคัญทางการเมืองของรัฐบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว การต่อต้านรัฐบาลสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในสมัยนี้เกิดบุคคลสองกลุ่มคือ ผู้ที่นิยมแนวความคิดประชาธิปไตย และผู้ที่นิยมแนวความคิดสังคมนิยมแบบมาร์กซิสต์ การเคลื่อนไหวตามแนวความคิดประชาธิปไตยได้แผ่ขยายไปในวงกว้างมากขึ้นจากการแสดงความคิดเห็นโดยอิสระของหนังสือพิมพ์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าฯ เป็นต้นมา แนวความคิดนี้เป็นที่ยอมรับของรัฐบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ในส่วนหนึ่ง ด้วยเหตุนี้ในระหว่าง พ.ศ. 2468 – 2475 จึงได้มีความพยายามที่จะปฏิรูปการปกครองไปสู่ระบบประชาธิปไตยในลักษณะค่อยเป็นค่อยไปก่อนที่จะมีการปฏิวัติล้มล้างระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2475 ในทางตรงกันข้าม การเคลื่อนไหวตามแนวความคิดมาร์กซิสม์มีความจำกัดทั้งด้านจำนวนสมาชิกแลขอบเขตของกิจกรรม พรรคคอมมิวนิสต์ยามมุ่งหาสมาชิกส่วนใหญ่จากชุมชนชาวจีนและชาวญวน และรับคำสั่งจากองค์การคอมมิวนิสต์ภายนอกประเทศ เนื่องจากการที่คนไทยโดยทั่วไปพิจารณาว่าแนวความคิดนี้เป็นของต่างชาติไม่เหมาะกับสังคมไทย รวมทั้งการที่แนวความคิดนี้มีหลักการปฏิวัติแบบรุนแรง การเคลื่อนไหวตามแนวความคิดมาร์กซิสม์จึงไม่ประสบผลสำเร็จในการขยายฐานกำลังสนับสนุนในบรรดาชาวไทย วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งที่จะอธิบายถึงนโยบายของรัฐบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ต่อแนวความคิดทั้งสองนี้ เป็นที่แนชัดว่ารับบาลเน้นในการปราบปรามการเคลื่อนไหวทางการเมืองแบบสังคมนิยมมาร์กซิสต์ ในขณะที่ค่อนข้างผ่อนปรนต่อการแสดงความคิดเห็นของชาวไทยซึ่งมีอุดมการประชาธิปไตย รัฐบาลไม่ประสบปัญหายุ่งยากมากนักในความพยายามที่จะปราบปรามกิจกรรมของฝ่ายมาร์กซิสต์เนื่องจากสามารถใช้มาตรการทางกฎหมายต่อผู้ที่เลื่อมใสลัทธิคอมมิวนิสม์ได้ยิ่งไปกว่านั้น อุดมการณ์มาร์กซิสม์เป็นสิ่งที่ประชาชนโดยทั่วไปยังไม่ยอมรับ และไม่ได้รับกำลังสนับสนุนมากจากปัญญาชนชาวไทยซึ่งมีทางเลือกตามแบบแนวความคิดประชาธิปไตยแล้ว สำหรับปัญหาที่ว่ารัฐบาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ประสบความล้มเหลวหรือไม่ ในความพยายามที่จะสร้างรูปแบบการปกครองแบบประชาธิปไตยนั้น คำตอบอาจมีทั้งการตอบรับและปฏิเสธ ทั้งนี้เพราะแม้ว่ารัฐบาลประสบความล้มเหลวในการนำรูปแบบประชาธิปไตยในลักษณะค่อยเป็นค่อยไปตามที่ได้วางแผนไว้มาใช้ แต่นโยบายเกี่ยวกับเรื่องนี้ได้ช่วยส่งเสริมแนวความคิดประชาธิปไตย ในอีกด้านหนึ่งจึงเท่ากับเป็นการช่วยแผ้วทางให้แก่คณะราษฎรซึ่งยึดอำนาจการปกครองในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475