ศาลปกครองที่จะจัดตั้งขึ้นในประเทศไทย

Abstract

การดำเนินการปกครองของรัฐในสมัยปัจจุบัน ที่มีการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย โดยทั่วไปย่อมอยู่ใต้ระบบนิติรัฐ (LEGAL STATE) กล่าวคือรัฐจะต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย การกระทำทุกอย่างของรัฐตลอดถึงกลไกทุกส่วนของรัฐจะต้องดำเนินการภายใต้กรอบแห่งกฎหมายบังคับไว้ทั้งสิ้น และในสังคมปัจจุบันซึ่งรัฐได้พยายามที่จะตรากฎหมายออกเป็นจำนวนมากเพื่อรักษาผลประโยชน์ของชนส่วนใหญ่เอาไว้ ย่อมเป็นสิ่งที่แน่นอนว่าเมื่อรัฐเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับกิจการซึ่งมีความเกี่ยวพันไปถึงเอกชนอย่างใกล้ชิดและมากเท่าใด ความกระทบกระทั่งกันระหว่างรัฐกับเอกชนซึ่งเป็นอยู่ใต้การปกครองจึงเกิดมีมากขึ้นเป็นเงาตามตัวไปด้วย เมื่อเกิดมีความกระทบกระทั่งขึ้นแล้ว ฝ่ายการปกครองย่อมจะอยู่ในฐานะที่ได้เปรียบ เพราะฝ่ายปกครองเป็นฝ่ายที่สามารถบังคับให้เอกชนกระทำการหรืองดเว้นกระทำการได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าหากเป็นกรณีที่ฝ่ายปกครองใช้อำนาจไปโดยไม่เป็นธรรมบังคับแก่เอกชนด้วยแล้วเอกชนก็จะได้รับความเดือดร้อนอย่างแน่นอน ดังนั้นการพิจารณามาตรการใดหนึ่งมาคุ้มครองป้องกันสิทธิของเอกชนให้รอดพ้นจากการกระทำในทางปกครองที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายนั้นจึงเป็นสิ่งที่น่าพิจารณาอย่างยิ่ง และมาตรการนั้นจะต้องไม่ให้เป็นการบั่นทอนประสิทธิภาพในการดำเนินการปกครองของฝ่ายปกครองในขณะเดียวกันด้วย สำหรับประเทศไทยปัจจุบัน ยังขาดมาตรการที่ให้ความคุ้มครองแก่เอกชนและฝ่ายปกครองดังที่กล่าวข้างต้น และการควบคุมฝ่ายปกครองเท่าที่มีอยู่ในปัจจุบันก็มีแต่เพียงการควบคุมฝ่ายปกครองโดยศาลยุติธรรมและการควบคุมฝ่ายปกครองโดยฝ่ายปกครองเองเท่านั้น ซึ่งไม่อาจหวังผลได้สมบูรณ์ เต็มที่นัก เนื่องจากศาลยุติธรรมไม่อาจเข้าไปก้าวก่ายในการการใช้อำนาจบริหารของฝ่ายปกครองได้ในทุกกรณี ส่วนการควบคุมฝ่ายปกครองโดยฝ่ายปกครองเองนั้นก็หามีหลักประกันในการให้ความเป็นธรรมแก่เอกชนได้อย่างเต็มที่ เนื่องจากผู้ถูกกล่าวหาว่ากระทำการในการปกครองโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย กับบุคคลผู้ที่มีอำนาจในการพิจารณาวินิจฉัยคดีปกครองนั้นต่างก็เป็นฝ่ายปกครองด้วยกัน ย่อมมีจิตใจลำเอียงที่จะเข้าข้างพวกเดียวกันได้เสมอ วิทยานิพนธ์เรื่องนี้จึงได้วิเคราะห์ถึงปัญหาตลอดถึงแนวทางที่จะแก้ไขข้อบกพร่องดังกล่าวโดยการเสนอให้มีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นมาในประเทศไทย แต่เมื่อองค์กรดังกล่าวไม่เคยมีการจัดตั้งขึ้นมาในประเทศไทยมาก่อนเลย จึงจำต้องพิจารณาถึงแบบอย่างการควบคุมฝ่ายการปกครองของประเทศต่างๆ ที่มีความเจริญในด้านนี้ทั้งจากประเทศซึ่งมีระบบกฎหมายแบบจารีตประเพณี (THE COMMON LAW SYSTEM) อันมีประเทศอังกฤษและสหรัฐอเมริกาเป็นแบบอย่าง กับประเทศซึ่งมีระบบกฎหมายแบบประมวลกฎหมาย (THE CIVIL LAW SYSTEM) อันมีประเทศเยอรมันและฝรั่งเศสเป็นแบบอย่างเปรียบเทียบกัน เพื่อหาแนวทางที่เหมาะสมที่สุดสำหรับประเทศไทยต่อไป ผู้เขียนได้พิเคราะห์ถึงระบบการควบคุมฝ่ายการปกครองโดยศาลปกครองของประเทศต่างๆ เปรียบเทียบกันแล้ว เห็นว่าประเทศไทยควรนำระบบศาลปกครองของประเทศฝรั่งเศสมาเป็นแบบอย่างในการจัดตั้งศาลปกครองของเรา ทั้งนี้เพราะศาลปกครองฝรั่งเศสนั้นมีมาตรการในการให้ความคุ้มครองและให้ความเป็นธรรมแก่เอกชนอย่างดียิ่งมานานนับเกือบ 200 ปี และอีกทั้งได้รับการยกย่องเชื่อถือทั่วโลกว่าเป็นองค์กรที่มีความเป็นกลางและเป็นอิสระจากฝ่ายบริหารตลอดจนกระทั่งฝ่ายปกครองด้วย แต่ถึงอย่างไรก็ตาม ศาลปกครองที่จะจัดตั้งขึ้นในประเทศไทยในชั้นแรกนี้ควรให้เป็นศาลปกครองที่มีอำนาจจำกัดไปพลางก่อนกล่าวคือให้เป็นศาลปกครองที่มีอำนาจพิจารณาวินิจฉัยจำกัดเฉพาะคดีบางประเภทเท่านั้น อาทิเช่นคดีที่ฟ้องขอให้เพิกถอนการกระทำในทางปกครองที่นอกเหนืออำนาจหน้าที่เป็นต้น แล้วจึงค่อยๆ ขยายอำนาจพิจารณาวินิจฉัยคดีออกไปให้กว้างขึ้นตามลำดับจนเป็นศาลปกครองที่มีอำนาจทั่วไปในภายหลัง