การศึกษาเชิงวิเคราะห์จริยศาสตร์แบบ "พันธนิยม" ของ เซอร์ วิลเลียม เดวิด รอส

Abstract

จุดประสงค์ของวิทยานิพนธ์นี้ก็เพื่อศึกษาปัญหาและคำตอบของจริยศาสตร์แบบพันธนิยมของรอส กล่าวคือรอสต้องการผสานความคิดเกี่ยวกับปัญหาความถูก-ผิด และมาตรฐานการตัดสินของการกระทำของสุข-ประโยชน์นิยมเข้ากับหลักการของพันธนิยมสุดโต่ง คือค้านท์ สุข-ประโยชน์นิยมเชื่อว่าการกระทำใดๆ ของเราทุกครั้งหรือทุกอย่างจะได้ชื่อว่าถูกต้องหรือดี ก็เพราะสิ่งเหล่านั้นนำมาซึ่งความสุข ความพึงพอใจ หลีกหนีจากสภาพตรงข้ามแก่ตัวผู้ปฏิบัติ ไม่ว่าจะเป็นความสุขของปัจเจกชน หรือของมหาชน ทางตรงหรือทางอ้อม ไกลหรือใกล้ ฯลฯ ดังนั้นความสุขเท่านั้นจึงเป็นมาตรฐานประการเดียวที่ใช้ตัดสินความถูก-ผิดของการกระทำ แต่รอสบอกว่าโดยทั่วๆ ไปคนเราก็ทำสิ่งต่างๆ เพื่อความสุขอยู่บ้าง (การปฏิบัติหน้าที่โดยอ้อม) แต่บางครั้งบางสถานการณ์คนเราต้องทำตามกฎทางศีลธรรมหนึ่งๆ (ในที่นี้คือการทำตามหน้าที่โดยตรง) เช่นการรักษาสัญญา เราทำตามสัญญาเพราะสัญญาคือสัญญา ผลจากการกระทำเช่นนี้อาจจะไม่ได้รับความสุข แต่เราก็ต้องทำ เรารู้เพียงแค่ว่ามันเป็นสิ่งที่เราต้องทำมันเป็นสิ่งถูกต้องเหมาะสม ซึ่งความคิดของรอสเช่นนี้ (มาตรการตัดสินการกระทำ) คล้ายคลึงกับนักพันธนิยมสุดโต่ง คือค้านท์อย่างมาก แต่รอสก็เห็นว่าความคิดของค้านท์เกี่ยวกับมาตรฐานตัดสินการกระทำออกจะตึงเครียดเกินไป กล่าวคือค้านท์เห็นว่าการกระทำทุกอย่างและทุกครั้งจะต้องมีกฎทางศีลธรรมหรือมาตรฐานตามตัวสูงสุดซึ่งเกิดจากเหตุผลเพียงอย่างเดียวเป็นเครื่องตัดสิน และต้องทำตามอย่างเคร่งครัดจริงจัง ไม่มีการยกเว้นในทุกสถานการณ์และทุกคน ความคิดเช่นนี้ของค้านท์ รอสเห็นว่าต้องแก้ไขให้สมเหตุสมผลมากขึ้น คือในความคิดเรื่องหน้าที่โดยตรงของเขาได้บ่งบอกว่าการกระทำที่ถูกต้องจะต้องเป็นไปในลักษณะที่ถูกต้องเหมาะสมที่สุดกับสถานการณ์เฉพาะหน้าในเวลาหนึ่งๆ เท่านั้น (ซึ่งแน่ละบางครั้งการกระทำนั้นอาจจะส่งผลลัพธ์ที่ดีด้วย) ดังนั้นความคิดทั้งหมดของรอสจึงออกมาในลักษณะที่มีความคิดพื้นฐานของสุข-ประโยชน์นิยมเจือปนอยู่บ้าง แต่ในขณะเดียวกันรอสก็ถือว่าการกระทำที่ถูกต้องอย่างแท้จริงต้องเกิดจากการปฏิบัติตามกฎทางศีลธรรมอย่างเหมาะสมกับเหตุการณ์หนึ่งๆ เท่านั้น