การพัฒนาเทคนิคการประเมินคุณภาพเชิงทัศน์สำหรับพื้นที่บริการการท่องเที่ยวในอุทยานแห่งชาติเอราวัณ

Abstract

การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อ ศึกษาปัญหาและประเมินผลกระทบที่เกิดขึ้นของอุทยานแห่งชาติเอราวัณ ภายใต้กรอบของการประเมินเชิงทัศน์ เพื่อเสนอแนะแนวทางในการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน์ และสรุปวิธีการและขั้นตอนในการดำเนินการ เพื่อเป็นต้นแบบของเทคนิคในการประเมินคุณภาพเชิงทัศน์ สำหรับใช้ในพื้นที่ท่องเที่ยวของอุทยานแห่งชาติอื่นๆ ขั้นตอนการวิจัยแบ่งออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ (1) เลือกอุทยานฯที่มีความเหมาะสม กำหนดตำแหน่งมุมมองสำคัญของพื้นที่แต่ละส่วน (2) วิเคราะห์และประเมินผลกระทบเชิงทัศน์ในแต่ละมุมมองด้วยการสรุปองค์ประกอบและลักษณะผลกระทบเชิงทัศน์ที่เกิดขึ้น (3) การสร้างแนวทางเลือก ภาพภูมิทัศน์จำลองและทำแบบสอบถาม นักท่องเที่ยวชาวไทยและชาวต่างชาติ รวมทั้งนักท่องเที่ยวท้องถิ่นและเจ้าหน้าที่ สรุปความคิดเห็นจากแบบสอบถาม และกำหนดแนวทางในการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน์บริเวณมุมมองสำคัญของอุทยานแห่งชาติเอราวัณ (4) สรุปแนวทางการใช้เครื่องมือในการประเมินคุณภาพเชิงทัศน์สำหรับพื้นที่ท่องเที่ยวในอุทยานแห่งชาติ เพื่อเป็นแนวทางนำไปปรับใช้กับอุทยานฯอื่นๆต่อไป ผลการศึกษาพื้นที่ทั้ง 7 โซนในอุทยานแห่งชาติเอราวัณ พบว่าองค์ประกอบที่สร้างผลกระทบเชิงทัศน์มี 5 กลุ่ม ตามลักษณะทางกายภาพ การใช้งาน และความเป็นไปได้ในการลดผลกระทบ ได้แก่ (1) อาคารและสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่ (2) ป้ายประเภทต่างๆ (3) ส่วนประกอบบริเวณอื่นๆ (4) พื้นที่กิจกรรม (5) พืชพันธุ์ต่างๆ โดยมีแนวทางการลดผลกระทบ 4 วิธี ได้แก่ การเอาออก การย้ายตำแหน่ง การออกแบบใหม่ และการใช้พืชพันธุ์ปิดบัง ซึ่งผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ เห็นด้วยกับการปรับปรุงอาคารและสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่ด้วยการปรับเปลี่ยนสีและลดความสูง กลุ่มป้ายและส่วนประกอบอื่นๆใช้การย้ายตำแหน่งและปรับเปลี่ยนรูปแบบให้กลมกลืนกับสภาพแวดล้อม การดูแลพื้นที่กิจกรรมให้มีความเป็นธรรมชาติ และเลือกใช้พืชพันธุ์ในพื้นที่แทนการใช้พืชพันธุ์ต่างถิ่นและการจัดสวนหย่อม ซึ่งนำไปสู่การกำหนดแนวทางการปรับปรุงคุณภาพเชิงทัศน์สำหรับอุทยานแห่งชาติเอราวัณที่เหมาะสมและยอมรับได้ และพัฒนาขั้นตอนและวิธีการดำเนินการให้เป็นเครื่องมือสำหรับหน่วยงานต่างๆ นำไปปรับใช้กับการประเมินคุณภาพเชิงทัศน์และการพัฒนาพื้นที่ท่องเที่ยวธรรมชาติอื่นๆ ตามความเหมาะสมต่อไป