การหาพื้นที่สำหรับระบบบำบัดน้ำเสียแบบธรรมชาติของเทศบาลเมืองฉะเชิงเทรา

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงการบำบัดน้ำเสียด้วยวิธีธรรมชาติประเภทต่าง ๆ หาเกณฑ์การเลือกพื้นที่ทำระบบบำบัดน้ำเสียด้วยวิธีธรรมชาติ และเสนอพื้นที่ที่เหมาะสมในการสร้างระบบดังกล่าวให้แก่เทศบาลเมืองฉะเชิงเทรา ซึ่งมีระบบบำบัดไม่เพียงพอกับปริมาณน้ำเสียที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน โดยศึกษาทบทวนเอกสารจากแหล่งต่าง ๆ ทั้งภายในและต่างประเทศ และการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ พบว่า ปัจจัยหลักที่ต้องใช้พิจารณามีทั้งสิ้น 4 ปัจจัย คือ สภาพภูมิประเทศและดิน แหล่งน้ำพืชพรรณ และการใช้ดิน และจากกรณีศึกษา พบว่า ระบบบำบัดน้ำเสียแบบธรรมชาติ มีคุณประโยชน์ด้านอื่นอีก เช่น ใช้จัดกิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมการเรียนรู้ การอนุรักษ์พื้นที่เปิดโล่ง การอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชายเลน และยังสามารถนำน้ำที่ผ่านการบำบัดแล้วมาใช้ในการเกษตร ทั้งนี้ ประโยชน์เหล่านี้จะสัมพันธ์กับสถานที่ตั้ง โดยมีเกณฑ์ในการเลือกพื้นที่ คือ ควรมีความลาดชันไม่เกิน 5% มีระยะห่างจากพื้นที่ความเสี่ยงต่อการเกิดอุทกภัยมากกว่า 1 กิโลเมตร เป็นดินเหนียวถึงดินร่วนเหนียวขึ้นอยู่กับระบบที่เลือกใช้ ห่างจากแหล่งน้ำผิวดินมากกว่า 300 เมตร อยู่ไกลจากป่าธรรมชาติมากกว่า 600 เมตร และไม่น้อยกว่า 50 เมตรจากป่าชายเลน มีการใช้ที่ดินเป็นนาร้าง ฟาร์มสัตว์น้ำร้าง และพื้นที่รกร้างไม่มีการพัฒนา และอยู่ไม่ไกลจากท่อรวบรวมน้ำเสีย หลังจากนั้นนำเกณฑ์มาสร้างแบบจำลองและวิเคราะห์ใน Arc/GIS โดยใช้ข้อมูลของฉะเชิงเทรา เมื่อได้พื้นที่แล้ว จึงนำขนาด กรรมสิทธิ์ และราคามาใช้ร่วมในการตัดสินพื้นที่ที่เหมาะสมที่สุด ผลการวิเคราะห์พบพื้นที่ที่มีศักยภาพสูงสุดอยู่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำบางปะกง เข้าถึงได้จากถนนศรีโสธรตัดใหม่ 8 มีพื้นที่ 68 ไร่ เหมาะเป็นที่ตั้งระบบบำบัดนำเสียแบบบ่อผึ่งและแบบพื้นที่ชุ่มช้ำ โดยมีศักยภาพที่จะใช้ทำกิจกรรมนันทนาการ และการเรียนรู้ได้เป็นอย่างดี สำหรับเกณฑ์ในการเลือกพื้นที่และแบบจำลองที่สร้างขึ้นในงานนี้ สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการเลือกพื้นที่ตั้งระบบบำบัดน้ำเสียด้วยวิธีธรรมชาติในพื้นที่อื่น ๆ ได้เป็นอย่างดี เพื่อทำให้การสร้างบ่อบำบัดน้ำเสียมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด และมีประโยชน์ต่อชุมชนได้อีกด้วย