บทบาทของนักหนังสือพิมพ์ในการเมืองไทย ระหว่าง พ.ศ.2490-2501

Abstract

หนังสือพิมพ์เป็นสถาบันหนึ่งที่มีส่วนช่วยเสริมสร้างการปกครองระบอบประชาธิปไตย แต่นักหนังสือพิมพ์จะทำหน้าที่ได้มากน้อยเพียงใด ย่อมขึ้นอยู่กับนโยบายของรัฐบาลที่มีต่อการควบคุมหนังสือพิมพ์ และความเข้าใจของนักหนังสือพิมพ์ที่มีต่อความสำคัญและบทบาทของตนเองในการเมือง วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาบทบาทของนักหนังสือพิมพ์ในการเมืองไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2490-2501 นักหนังสือพิมพ์ไทยในช่วงนี้เป็นกลุ่มคนที่มีบทบาทอย่างสูงในการเป็นผู้นำสังคมที่สนับสนุนการปกครองระบอบประชาธิปไตย และกระตุ้นความสำนึกทางการเมืองของประชาชนด้วยการทำหน้าที่ต่าง ๆ เช่นการเป็นคอลัมนิสต์ นักเขียนนวนิยาย ปัญญาชนผู้นำทางความคิดของสังคม และที่สำคัญก็คือการเป็นผู้มีกิจกรรมการเคลื่อนไหวทางการเมือง เพื่อต่อต้านนโยบายบางประการของรัฐบาล รวมทั้งเรียกร้องให้รัฐบาลปรับปรุงแก้ไขการบริหารประเทศให้เป็นไปตามหลักการของระบอบประชาธิปไตยอย่างแท้จริง การรวมกลุ่มเพื่อการเคลื่อนไหวทางการเมืองของนักหนังสือพิมพ์ในช่วงเวลาดังกล่าวนี้ นับเป็นครั้งแรกของนักหนังสือพิมพ์ไทย แม้ว่าจะเคยมีการรวมกลุ่มกันมาก่อนและก่อตั้งสมาคมหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย อันเป็นที่รวมของผู้มีอาชีพนักหนังสือพิมพ์มาตั้งแต่ พ.ศ. 2484 แล้วก็ตาม การรับลิทธิมาร์กซิสม์น่าจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วยกระตุ้นแนวความคิดของนักหนังสือพิมพ์ให้ทำการเคลื่อนไหวเพื่อการเปลี่ยนแปลงสังคม แต่เนื่องจากรัฐบาลไทยในขณะนั้นมีแนวโน้มที่จะปกครอบแบบรวมอำนาจ ประกอบกับสถานการณ์การเมืองของโลกที่กำลังตกอยู่ในสภาวะสงครามเย็น ทำให้รัฐบาลไม่ต้องการให้มีการรวมกลุ่มกันเพื่อการเคลื่อนไหวทางการเมืองโดยเฉพาะการคัดค้านนโยบายของรัฐบาล ดังนั้น รัฐบาลจึงปราบปรามนักหนังสือพิมพ์เหล่านี้ด้วยการจับกุมครั้งใหญ่ในข้อหามีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ใน พ.ศ. 2495 และ 2501 ซึ่งมีผลทำให้นักหนังสือพิมพ์ต้องยุติบทบาทของตนแม้แต่ในการวิพากษ์วิจารณ์ตรวจสอบการบริหารราชการของรัฐบาล หลังจากนั้น นักหนังสือพิมพ์ก็ต้องปรับตัวให้อยู่รอดในระบบการปกครองแบบ “พ่อขุน” ของรัฐบาล และไม่มีการเคลื่อนไหวทางการเมืองโดยตรงเช่นที่เป็นมาในช่วงนี้อีกเลย