ผลประโยชน์ต่อรัฐจากระบบการใช้สิทธิในการพัฒนาแหล่งปิโตรเลียม

Abstract

ปิโตรเลียมเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีความสำคัญต่อระบบเศรษฐกิจ ต่อสังคมและการเมืองของประเทศต่าง ๆ ประเทศกำลังพัฒนาทั้งหลายต่างต้องการที่จะทำการสำรวจและพัฒนาแหล่งปิโตรเลียม เพื่อนำมาเป็นฐานในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ แต่เนื่องจากในการสำรวจและพัฒนานั้นต้องใช้ทุนสูง และความเสี่ยงในการลงทุนก็สูงด้วยด้วยกัน อีกทั้งยังจำเป็นต้องอาศัยเครื่องมือ เทคโนโลยีชั้นสูง ตลอดจนผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านต่างๆ ตลอดทั้งกระบวนการ ปัจจัยเหล่านี้ส่วนใหญ่แล้วจะอยู่ในความครอบครองของบริษัทน้ำมันเอกชนต่างชาติ ประเทศกำลังพัฒนาที่ต้องการจะพัฒนาแหล่งปิโตรเลียม โดยยังคงพึ่งปัจจัยสำคัญต่างๆ จากบริษัทน้ำมันเอกชนต่างชาติ ต่างก็พยายามที่จะสร้างระบบการใช้สิทธิในการพัฒนาแหล่งปิโตรเลียม ซึ่งอาจแบ่งออกได้เป็น 2 ระบบใหญ่ๆ คือ ระบอบสัมปทานและระบอบสัญญา ในแต่ละระบอบนั้นอาจแบ่งเป็นระบบย่อยได้อีก ในการศึกษาวิจัยนี้จะศึกษาเฉพาะระบบสัมปทาน ระบบสัญญาแบ่งเป็นผลผลิต และระบบสัญญา จ้างเหมาะประเภทที่ผู้ลงทุนจะต้องรับภาระความเสี่ยงในการดำเนินการ และนอกจากนั้น รัฐยังใช้วิธีการเข้าไปร่วมดำเนินการสำรวจและพัฒนา และผลิตกับบริษัทน้ำมันเอกชนที่ได้รับสิทธิด้วย จากการศึกษาระบบการให้สิทธิประเภทต่างๆ พบว่า ในทุกระบบต่างมีพัฒนาการมาจากการให้ สิทธิในรูปของสัมปทานแบบดั่งเติมทั้งสิ้น ต่อมาเมื่อสถานการณ์และปัจจัยต่างๆ เปลี่ยนแปลงไป ประเทศที่มีการใช้สิทธิในการพัฒนาแหล่งปิโตรเลียม ต่างก็พยายามที่จะพัฒนาระบบการให้สิทธิในรูปแบบต่างๆ ดังที่ ปรากฏในปัจจุบันนี้ และจากการศึกษาระบบเหล่านี้พบว่า ในแต่ละระบบต่างๆ ก็ให้ประโยชน์ต่อรัฐในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน จะแตกต่างก็ในแง่ของอัตราการเรียกเก็บ และการเลือกใช้จังหวะเวลาในการนำเอาเงื่อนไขของการเรียกเก็บ ผลประโยชน์มาใช้ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ และวัตถุประสงค์ตานที่รัฐเห็นสมควร ส่วนจะใช้ระบบใดนั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ ที่จะต้องคำนึงถึง เช่น ข้อมูลของโครงสร้างทางธรณีวิทยา พัฒนาการของอุตสาหกรรมปิโตรเลียมในประเทศนั้นๆ นโยบายทางด้านปิโตรเลียมของรัฐ ระบอบการปกครอง ตลอดจนความมั่นคงในทางเศรษฐกิจ และทางการเมืองของประเทศนั้น