การประยุกต์ใช้ข้อมูลเรดาร์อุตุนิยมวิทยาและข้อมูลความต้องการน้ำของพืชเพื่อวิเคราะห์การใช้ประโยชน์ที่ดินด้านการเกษตร

Abstract

ปัจจุบันข้อมูลจากเรดาร์ตรวจสภาพอากาศ หรือเรดาร์อุตุนิยมวิทยา ได้ถูกนำไปประยุกต์ใช้งานในลักษณะต่าง ๆ อย่างแพร่หลาย เช่น ใช้คำนวณหาปริมาณน้ำฝนที่จะตกเพื่อป้องกันน้ำท่วม หรือใช้เพื่อติดตามการเคลื่อนตัวของกลุ่มเมฆฝน เป็นต้น อย่างไรก็ตามการใช้งานข้อมูลเรดาร์อุตุนิยมวิทยาเหล่านั้น ส่วนใหญ่เป็นการวิเคราะห์เป็นรายเหตุการณ์ในขอบเขตพื้นที่เฉพาะเจาะจง ณ ขณะเวลาหนึ่ง ๆ หรือช่วงเวลาสั้น ๆ หรือมิเช่นนั้นก็เป็นการใช้งานในลักษณะข้อมูลภาพในการดูด้วยสายตาเท่านั้น งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทดสอบความเป็นไปได้ ของการประยุกต์ใช้ข้อมูลเรดาร์อุตุนิยมวิทยาในการคำนวณและสร้างแผนที่แสดงปริมาณน้ำฝนรายเดือนหรือรายปี โดยใช้สมการความสัมพันธ์ Z-R และทำการวิเคราะห์เปรียบเทียบกับข้อมูลปริมาณน้ำฝนที่ได้จากสถานีวัดน้ำฝนภาคพื้นดิน รวมทั้งแสดงตัวอย่างของการประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ความเพียงพอของปริมาณน้ำฝนต่อการเพาะปลูกข้าวและข้าวโพดในพื้นที่ศึกษา ทั้งนี้ นับเป็นการสร้างทางเลือกใหม่ในการหาปริมาณน้ำฝนเชิงพื้นที่เพื่อนำมาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลต่างๆ ต่อไป ผลจากการวิจัยครั้งนี้แสดงให้เห็นถึงความเป็นไปได้ และเทคนิคการประมวลผลข้อมูลจากเรดาร์อุตุนิยมวิทยาในการคำนวณหาปริมาณน้ำฝนที่มีความละเอียดเชิงพื้นที่ดีกว่าปริมาณน้ำฝนที่คำนวณจากข้อมูลสถานีวัดน้ำที่ใช้กันโดยทั่วไปในอดีต เนื่องจากข้อมูลเรดาร์สามารถให้ข้อมูลการกระจายตัวของฝน (Rainfall Distribution) ในพื้นที่ต่าง ๆ โดยตรง ในขณะที่ข้อมูลฝนจากสถานีวัดน้ำฝนนั้นได้จากการประมาณค่าของฝนแบบจุด (Point Rainfall) ซึ่งมีความละเอียดน้อยกว่า ผลจากการวิจัยยังแสดงให้เห็นว่าข้อมูลปริมาณน้ำฝนเชิงพื้นที่จากข้อมูลเรดาร์นั้น สามารถนำไปวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลความต้องการน้ำของพืชในพื้นที่ และทำให้สามารถระบุระดับความเพียงพอของน้ำฝนต่อการเพาะปลูกพืชดังกล่าวในแต่ละพื้นที่ได้ โดยพบว่าระดับความสอดคล้องของผลการวิเคราะห์กับสภาพความเป็นจริงมีความแตกต่างกันในพื้นที่ศึกษา สืบเนื่องจากพื้นที่ศึกษาบางส่วนเป็นพื้นที่เขตชลประทานซึ่งการเพาะปลูกพืชมิได้พึ่งพาเฉพาะน้ำฝน