ผลกระทบด้านเศรษฐกิจต่อผู้เช่าจากการรื้อถอนอาคารในชุมชนสวนหลวงเพื่อการพัฒนาตามการวางผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

งานวิจัยนี้ศึกษาผลกระทบด้านเศรษฐกิจของผู้เช่าจากการรื้อถอนอาคารในชุมชนสวนหลวงเพื่อพัฒนาตามผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นการฟื้นฟูเมืองแบบรื้อสร้างใหม่ คำถามงานวิจัยคือการพัฒนาผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มีผลกระทบต่อผู้เช่าเดิมอย่างไร สมมติฐานหลักคือการรื้อถอนอาคารเพื่อการพัฒนาตามผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้ทำให้เกิดความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจของผู้เช่าเดิม โดยมีสมมติฐานรองคือ (1) ผู้เช่าเดิมส่วนใหญ่ยังคงย้ายที่อยู่อาศัยและแหล่งงานภายในเขตผลประโยชน์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (2) ผู้เช่าเดิมในชุมชนสวนหลวงมีรายได้มากพอสำหรับค่าเช่าที่เพิ่มมากขึ้นและยอมเสี่ยงต่อสัญญาเช่าระยะสั้น (3) ผู้เช่าช่วงส่วนใหญ่ได้รับผลกระทบทางด้านเศรษฐกิจมากกว่าผู้เช่าโดยตรงจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หน่วยวิเคราะห์ในงานวิจัยคือผู้เช่าในชุมชนสวนหลวง ตัวแปรแทรกแซงคือการวางผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตัวแปรตามคือความไม่มั่นคงทางด้านเศรษฐกิจของผู้เช่าในชุมชนสวนหลวง ขอบเขตการดำเนินงานวิจัยคือศึกษาผลกระทบด้านเศรษฐกิจจากการย้ายที่อยู่อาศัยและแหล่งงานของคนชุมชนสวนหลวง ภายหลังการรื้อถอนอาคารตามการพัฒนาตามผังแม่บทจุฬาลงกรณ์ โดยมุ่งเน้นการหาข้อเท็จจริงของปัจจัยการย้ายออกและการเปลี่ยนแหล่งงาน ที่มีผลกระทบต่อความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจของผู้เช่าในชุมชนสวนหลวง ผลการศึกษาพบว่าผู้เช่าเดิมในชุมชนสวนหลวงมีความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจ จากการปรับค่าเช่าที่สูงขึ้นและการปรับสัญญาเช่าระยะสั้น การรื้อถอนอาคารตามการพัฒนาตามผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยส่งผลกระทบทั้งเชิงบวกและเชิงลบต่อผู้อยู่อาศัยในพื้นที่และชุมชนโดยรอบ ในด้านบวกคือเจ้าของที่ดินสามารถใช้ประโยชน์ที่ดินได้คุ้มค่ามากขึ้น ส่วนในด้านลบมักเกิดกับผู้เช่าโดยเฉพาะผู้เช่าช่วงต่อจากผู้เช่าโดยตรงจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ส่วนใหญ่เป็นผู้เช่าที่มีภูมิลำเนาอยู่ต่างจังหวัดและผู้เช่าที่มีถิ่นกำเนิดในชุมชนสวนหลวงที่เช่าอาศัยอยู่ในชุมชนมาเป็นเวลานานกว่า 30 ปี ในบางกรณีที่ผู้เช่าไม่ยอมที่จะย้ายออกจึงเกิดปัญหาการไล่ที่และเกิดความขัดแย้งด้านสังคมเมือง ส่วนผู้เช่าที่ยินยอมมีแนวโน้มจะย้ายถิ่นและแหล่งงานกลับภูมิลำเนาเดิมเป็นส่วนมาก ผลการวิจัยจะเป็นประโยชน์ในการสร้างแนวทางแก้ไขปัญหาเพื่อเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาผังแม่บทจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในการพัฒนาพื้นที่อื่นต่อไป และเป็นตัวอย่างสำหรับด้านการศึกษาผลกระทบต่อผู้เช่าเพื่อให้เกิดความตระหนักถึงสิทธิของผู้เช่าในการพัฒนาเมืองในอนาคต