การพัฒนารูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ในสถาบันอุดมศึกษา การประยุกต์ใช้เทคนิคแผนที่ผลลัพธ์และการวิเคราะห์เอสอีเอ็มแบบมีตัวแปรแฝง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนาตัวบ่งชี้และเกณฑ์ในการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ของสถาบันอุดมศึกษาที่มีบริบทแตกต่างกัน 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ด้วยเทคนิคแผนที่ผลลัพธ์ และ 3) เพื่อทดลองใช้รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้และเปรียบเทียบระดับความสำเร็จระหว่างสถาบันอุดมศึกษากลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมที่ใช้และไม่ใช้รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ด้วยเทคนิคแผนที่ผลลัพธ์ การวิจัยแบ่งการศึกษาเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 การพัฒนาตัวบ่งชี้และเกณฑ์ความสำเร็จของการจัดการความรู้ กลุ่มตัวอย่างได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญ 9 คน บุคลากรระดับบริหารและระดับปฏิบัติการที่ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับการจัดการความรู้ในสถาบันอุดมศึกษา 442 คน ซึ่งได้จากการสุ่มแบบแบ่งชั้น จาก 40 มหาวิทยาลัยทั่วประเทศ ระยะที่ 2 และ 3 การพัฒนาและทดลองใช้รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ กลุ่มตัวอย่างได้แก่ บุคลากรคณะครุศาสตร์/ ศึกษาศาสตร์ที่ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับการจัดการความรู้จำนวน90 คน เครื่องมือหลักในการวิจัยได้แก่ 1) แบบประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ 2) แบบประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ที่ใช้แผนที่ผลลัพธ์ และ 3) แบบประเมินความสามารถในการจัดการความรู้ การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงบรรยาย การวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันเพื่อตรวจสอบความตรงเชิงโครงสร้างของตัวบ่งชี้ การวิเคราะห์ความแปรปรวนตัวแปรพหุนาม และการวิเคราะห์ความแปรปรวนของตัวแปรแฝงความสำเร็จของการจัดการความรู้ ด้วยโปรแกรม LISREL ผลการวิจัยที่สำคัญสรุปได้ดังนี้ 1) ตัวบ่งชี้ความสำเร็จของการจัดการความรู้ของสถาบันอุดมศึกษา ประกอบด้วย ตัวบ่งชี้หลักด้านประสิทธิผล 3 ตัว ตัวบ่งชี้รอง 8 ตัว และตัวบ่งชี้ย่อย 35 ตัว โมเดลการวัดความสำเร็จของการจัดการความรู้ที่พัฒนาขึ้นมีความตรงเชิงโครงสร้างสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ ด้วยค่า Chi-square = 1.031, df = 1, p = 0.310, GFI = 0.987, AGFI = 0.960, RMSEA = 0.019, RMR = 0.008 แบบประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้มีค่าความเที่ยงระหว่าง 0.651-0.988 และมีอำนาจจำแนกสูง 2) รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ ประกอบด้วย ปรัชญาและหลักการ แนวคิดพื้นฐาน วัตถุประสงค์ กระบวนการและกิจกรรม ตัวบ่งชี้และเกณฑ์ เครื่องมือวัด/ แบบบันทึกข้อมูล และแนวทางการนำผลการประเมินไปใช้พัฒนาการจัดการความรู้ในสถาบัน อุดมศึกษา และ 3) การทดลองใช้รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้พบว่า รูปแบบการประเมิน ช่วยเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจแก่บุคลากรในเรื่องหลักการจัดการความรู้ หลักคิดสำคัญของแผนที่ผลลัพธ์ และสามารถนำไปใช้กำหนดเป้าหมายการจัดการความรู้ กำกับติดตาม และประเมินผลการปฏิบัติงานจัดการความรู้ของหน่วยงานได้ ผลการเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มทดลองที่ใช้รูปแบบการประเมินกับกลุ่มควบคุมที่ไม่ได้ใช้รูปแบบพบว่า หลังทดลองกลุ่มทดลองมีความสามารถในการจัดการความรู้และมีระดับความสำเร็จของการจัดการความรู้สูงกว่ากลุ่มควบคุม ขนาดอิทธิพลของการใช้รูปแบบการประเมินความสำเร็จของการจัดการความรู้ที่มีต่อความสำเร็จที่เกิดขึ้นเท่ากับ 0.746