นิเวศวิทยาการกินอาหารของปลาจวด (วงศ์ Sciaenidae) ในอ่าวปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช

Abstract

การศึกษานิเวศวิทยาการกินอาหารของปลาในวงศ์ปลาจวด (Family Sciaenidae) ในอ่าวปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยเฉพาะบริเวณปากคลองปากพูน ปากคลองปากพญาและปากคลองปากนครในช่วงเดือนมกราคม- พฤษภาคม ในปีพ.ศ. 2552 และพ.ศ. 2553 พบปลาจวดทั้งสิ้น 9 ชนิด ได้แก่ ปลาจวดเขี้ยว Otolithes ruber ปลาจวดหิน Johnius carouna ปลาจวดหางพัด Pennabia anea ปลาจวดคอม้า Panna microdon ปลาจวดหน้าสั้น Dendrophysa russellii ปลาจวดเทา Nibea soldado ปลาจวด Johnius borneensis ปลาจวด Aspericorvina jubata และปลาจวด Johnius sp.1 ปลาจวดกลุ่มเด่นที่พบอาศัยอยู่ในอ่าวปากพนังเป็นแหล่งหากินโดยสัมพันธ์กับปริมาณแพลงก์ตอนสัตว์กลุ่มเคย ได้แก่ ปลาจวดเขี้ยว ปลาจวดหิน ปลาจวดหางพัดและปลาจวดคอม้า ปลาจวดระยะวัยรุ่นและตัวเต็มวัยมีลักษณะสัณฐานวิทยาและนิเวศวิทยาการกินอาหารที่ต่างกันไปเพื่อแบ่งสรรทรัพยากรอาหาร ปลาจวดเขี้ยวระยะวัยรุ่นจะกินอาหารในมวลน้ำ โดยกินแพลงก์ตอนสัตว์พวกเคยเป็นอาหารหลักและกินปลาจวดขนาดเล็ก ส่วนปลาจวดเขี้ยวตัวเต็มวัยจะกินอาหารในมวลน้ำเป็นพวกเคยและมีสัดส่วนของอาหารประเภทปลาเพิ่มมากขึ้น โดยเป็นกลุ่มปลากะตักในวงศ์ Engraulidae และปลาหัวตะกั่วในวงศ์ Atherinidae ปลาจวดเขี้ยวตัวเต็มวัยจะมีขนาดซี่กรองเหงือกที่ใหญ่ขึ้นและมีฟันเขี้ยวที่มีขนาดใหญ่และยาวกว่าเมื่อเทียบกับระยะวัยรุ่น ปลาจวดหินระยะวัยรุ่นจะกินอาหารในมวลน้ำเป็นหลักโดยเฉพาะกลุ่มเคยและหาอาหารบริเวณหน้าดินบ้างเช่น ไส้เดือนทะเล ในขณะที่ปลาจวดหินตัวเต็มวัยหาอาหารเฉพาะบริเวณหน้าดินได้แก่ ไส้เดือนทะเล หอยสองฝาและปูเสฉวนเป็นต้น ปลาจวดหินมีการเปลี่ยนแปลงลักษณะสัณฐานวิทยาตามอายุและชนิดของอาหารที่มันกินโดยระยะวัยรุ่นมีซี่กรองเหงือกที่แข็งแรงและยาวเหมาะสำหรับกินเหยื่อประเภทแพลงก์ตอนสัตว์ เมื่อเข้าสู่ระยะตัวเต็มวัยจะมีซี่กรองเหงือกที่สั้นกว่าเพื่อลดการอุดตันของตะกอนเมื่อหากินบริเวณหน้าดิน ปลาจวดหางพัดระยะวัยรุ่นและตัวเต็มวัยจะกินอาหารคล้ายคลึงกันโดยกินอาหารในมวลน้ำเป็นหลักโดยกินแพลงก์ตอนสัตว์และปลาผิวน้ำ โดยสัดส่วนของอาหารประเภทปลาเพิ่มขึ้นตามอายุ ปลาจวดคอม้าระยะวัยรุ่นจะหากินทั้งในมวลน้ำและบริเวณหน้าดิน พบเคยเป็นอาหารหลักและพบไส้เดือนทะเลและปลาหน้าดินอีกด้วย การซ้อนทับกันของชนิดอาหารในกลุ่มปลาจวดระยะวัยรุ่นส่วนใหญ่กินอาหารในมวลน้ำเหมือนกันโดยกินแพลงก์ตอนสัตว์เป็นหลักแต่ปลาจวดเขี้ยวยังกินปลาจวดขนาดเล็กชนิดอื่นเป็นอาหารด้วย ปลาจวดเขี้ยวที่โตเต็มวัยยังหาอาหารในมวลน้ำเป็นหลักจึงมีการซ้อนทับกันของชนิดอาหารกับปลาจวดหินระยะวัยรุ่น ปลาจวดหางพัดระยะวัยรุ่นและปลาจวดคอม้าระยะวัยรุ่น ปลาจวดหินที่โตเต็มวัยจะกินอาหารบริเวณหน้าดินทำให้ไม่มีการซ้อนทับกันของอาหารกับปลาจวดเขี้ยวที่โตเต็มวัยและปลาจวดหางพัด ผลการศึกษาครั้งนี้แสดงบทบาทของปลาในครอบครัวปลาจวดในสายใยอาหารป่าชายเลนที่เป็นผู้ล่าในมวลน้ำและบริเวณพื้นท้องทะเล อาหารหลักของปลากลุ่มนี้ได้แก่ แพลงก์ตอนสัตว์ ปลาผิวน้ำและหน้าดิน สัตว์ทะเลหน้าดินตลอดจนอินทรีย์สาร