พฤติกรรมการบริโภค ภายใต้พื้นฐานแนวคิดความเคยชนในการบริโภค

Abstract

การศึกษานี้ ได้ศึกษาพฤติกรรมการบริโภคของครัวเรือนไทย ภายใต้พื้นฐานแนวคิดความเคยชินในการบริโภคที่เกิดจากปัจจัยภายในของแต่ละคน โดยได้ทดสอบเบื้องต้นในกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด และทดสอบในกลุ่มที่มีรายได้น้อย กับกลุ่มที่มีรายได้มาก เพื่อเปรียบเทียบผลการทดสอบระหว่างกัน ทั้งนี้พิจารณาจากค่าใช้จ่ายทั้งหมด และค่าใช้จ่ายในสินค้า 9 ประเภท ได้แก่ อาหาร เครื่องดื่มที่ไม่มีแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ สินค้าเสพติด เครื่องแต่งกาย ยารักษาโรค อุปกรณ์การบันเทิง-กีฬา การศึกษา และการเดินทาง โดยสร้างข้อมูลที่มีลักษณะเป็น Pooled Cross-Section จากฐานข้อมูล Cross-Section ตั้งแต่ปี 2531 - 2549 ที่ได้จากการสำรวจเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน ทั้งนี้จัดทำโดยนำข้อมูลของครัวเรือนที่มีหัวหน้าครัวเรือนเกิดปีเดียวกัน ถิ่นที่อยู่อาศัย (ภาค) สถานภาพครัวเรือน อาชีพ การศึกษา และเพศที่เหมือนกัน ในแต่ละปีมาจับคู่กัน เพื่อให้สามารถอธิบายอัตราการเจริญเติบโตของการบริโภคในค่าใช้จ่ายแต่ละประเภทระหว่างช่วงเวลา เนื่องจากผลการศึกษาพฤติกรรมการบริโภคของครัวเรือนไทย ภายใต้พื้นฐานแนวคิดความเคยชินในการบริโภค พบว่า การสะสมนิสัยเคยชินของการบริโภคในอดีต ไม่ส่งผลต่ออัตราการเจริญเติบโตของการบริโภคในครัวเรือนไทย ทั้งจากการอธิบายการบริโภคผ่านค่าใช้จ่ายทั้งหมด และค่าใช้จ่ายในสินค้า 9 ประเภท นอกจากนี้เมื่อแยกประเด็นศึกษาเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่มีรายได้น้อย และกลุ่มที่มีรายได้มาก ตลอดจนนำมาแยกปัจจัยทางด้านการศึกษา ถิ่นที่อยู่อาศัย(ภาค) อาชีพ เพศ และสถานภาพครัวเรือน พบว่า อัตราการเจริญเติบโตของการบริโภคในทุกกลุ่มที่จำแนกออกนั้น ไม่แสดงถึงความเคยชินในการบริโภคเช่นกัน ด้วยเหตุนี้จึงได้ศึกษาอีกประเด็นหนึ่ง คือ ข้อจำกัดสภาพคล่องทางการเงินที่มีต่อพฤติกรรมการบริโภค อันเป็นปัจจัยหนึ่งที่อาจทำให้ครัวเรือนไทยไม่สามารถรักษาระดับการบริโภคมิให้ต่ำกว่าเดิม ซึ่งขัดแย้งกับแนวคิดความเคยชินในการบริโภค ทั้งนี้ผลการศึกษาพบว่า ครัวเรือนไทยโดยรวมมีข้อจำกัดสภาพคล่องทางการเงิน จึงเป็นเหตุให้ไม่พบพฤติกรรมเคยชินในการบริโภคของครัวเรือนไทย ที่เกิดจากปัจจัยภายในของแต่ละคนในอดีต โดยพบข้อจำกัดสภาพคล่องที่มีต่อการบริโภคผ่านอัตราการเจริญเติบโตของการบริโภคในค่าใช้จ่ายทั้งหมด และอัตราการเจริญเติบโตของการบริโภคในค่าใช้จ่ายประเภทอื่น ได้แก่ อาหาร เครื่องดื่มที่ไม่มีแอลกอฮอล์ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เครื่องแต่งกาย และการศึกษา