การเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ของชุมชนเมือง กรณีศึกษาชุมชนใต้จุดตัดทางด่วนศรีรัชและทางด่วนเฉลิมมหานคร

Abstract

ศึกษาการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ของชุมชนเมืองใต้จุดตัดทางด่วนศรีรัชและทางด่วนเฉลิมมหานคร โดยเน้นประเด็นการเปลี่ยนแปลงของรูปแบบโครงข่ายการสัญจร รูปแบบการใช้ประโยชน์ที่ดินและอาคาร รูปแบบความหนาแน่นของมวลอาคารและพื้นที่ว่าง ตามพัฒนาการการขยายตัวของชุมชน เพื่อนำไปสู่การระบุศักยภาพ ปัญหา ตลอดจนแนวโน้มด้านต่างๆ ที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ที่สัมพันธ์กับบทบาททางด้านสังคม เศรษฐกิจ และสามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการวางแผนพัฒนาชุมชนเมืองต่อไป จากการศึกษาการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ของชุมชนเมืองใต้จุดตัดทางด่วนศรีรัช และทางด่วนเฉลิมมหานครจากอดีตถึงปัจจุบัน ในช่วงพัฒนาการที่สำคัญผ่าน 3 ช่วงเวลาที่สอดคล้องกับจุดเปลี่ยนสำคัญคือสิ่งกีดขวางเมือง ในลักษณะของโครงสร้างทางด่วนที่พาดผ่านเข้าสู่ชุมชน ผลการศึกษาพบว่า ในช่วงที่โครงสร้างของทางด่วนเสร็จใหม่พาดผ่านชุมชน ส่งผลให้ชุมชนมีการหยุดชะงักของพัฒนาการ แม้ศักยภาพการเข้าถึงพื้นที่โดยรวมจะเพิ่มสูง แต่โครงข่ายการสัญจรใหม่ใต้ด่วนนั้นไม่เชื่อมต่ออย่างเหมาะสมกับ โครงข่ายการสัญจรเดิมของชุมชน ส่งผลไปถึงลักษณะการใช้ประโยชน์ที่ดินและอาคารของย่านที่อยู่อาศัยและพาณิชยกรรมชุมชนที่ซบเซาลง จนเมื่อชุมชนมีการปรับตัวเข้ากับโครงสร้างของทางด่วนในยุคปัจจุบัน ด้วยปัจจัยจากพื้นที่ทำเลศูนย์กลางเมืองและโครงข่ายคมนาคมโดยรอบพื้นที่สานกันอย่างเป็นระบบ สภาพชุมชนโดยรวมมีพัฒนาการดีขึ้น มีการเชื่อมต่อระบบโครงข่ายการสัญจรหลักของชุมชนเดิมเข้ากับทางสัญจรใหม่ใต้ทางด่วน ทั้งการฟื้นตัวของย่านพาณิชกรรมและย่านที่อยู่อาศัย ซึ่งมีการใช้ประโยชน์ที่คุ้มค่าขึ้น ยกเว้นพื้นที่ชุมชนบางส่วน ซึ่งได้รับผลกระทบจากลักษณะทางกายภาพของทางด่วนโดยตรง ที่มีแนวโน้มการการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่เสื่อมโทรมลง ไม่เหมาะสมกับศักยภาพของพื้นที่ชุมชนเมือง