ความสอดคล้องของทัศนคติที่เกี่ยวเนื่องกับภาวะเจริญพันธุ์ระหว่างสามี และภรรยา

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้เป็นการศึกษาถึงระดับและปัจจัยที่มีผลกระทบต่อความสอดคล้องของคำตอบระหว่างสามีและภรรยาในเรื่องที่เป็นทัศนคติที่เกี่ยวเนื่องกับภาวะเจริญพันธุ์ ซึ่งได้แก่ ขนาดครอบครัวที่ต้องการ ความต้องการบุตรเพิ่ม จำนวนบุตรที่ต้องการเพิ่ม และเรื่องที่เกี่ยวกับคุณลักษณะต่าง ๆ ของคู่สมรสซึ่งเป็นข้อมูลที่เป็นข้อเท็จจริง เช่น จำนวนบุตรที่มีชีวิตอยู่ การเคยใช้การวางแผนครอบครัวปีเกิดของภรรยา อาชีพของภรรยา และอาชีพของสามี โดยมีสมมุติฐานที่ตั้งไว้ดังนี้คือ ความแตกต่างด้านประชากร เศรษฐกิจและ สังคมของคู่สมรสน่าจะมีผลต่อระดับความสอดคล้องของคำตอบระหว่างสามีและภรรยาในเรื่องทีเป็นทัศนคติที่เกี่ยวเนื่องกับภาวะเจริญพันธุ์ และที่เป็นข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคุณลักษณะของคู่สมรส การศึกษานี้ใช้ข้อมูลโครงการสำรวจภาวะเจริญพันธุ์ของประเทศไทยปี พ.ศ. 2518 ซึ่งดำเนินการเก็บข้อมูลโดยสำนักงานสถิติแห่งชาติและสถาบันประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผลการวิเคราะห์ระดับความสอดคล้องของคำตอบซึ่งวัดโดยร้อยละของความสอดคล้อง อัตราส่วนความน่าเชื่อถือและดัชนีความแตกต่าง พบว่าคู่สมรสให้คำตอบที่สอดคล้องกันพอสมควรในเรื่องที่เป็นทัศนคติที่เกี่ยวเนื่องกับภาวะเจริญพันธุ์ โดยมีระดับความสอดคล้องของคำตอบในเรื่องขนาดครอบครัวที่ต้องการต่ำสุด ส่วนคำตอบที่เป็นข้อเท็จจริงของคู่สมรสพบว่า มีความสอดคล้องของคำตอบสูงและสูงกว่าคำตอบที่เป็นทัศนคติโดยเฉพาะเรื่องจำนวนบุตรที่มีชีวิตอยู่ การเคยใช้การวางแผนครอบครัวและอาชีพของสามี ส่วนเรื่องปีเกิดของภรรยา อาชีพของภรรยานั้นมีความสอดคล้องกันพอประมาณ การวิเคราะห์การจำแนกพหุพบว่า ปัจจัยต่าง ๆ ที่ศึกษาคือ ระยะเวลาสมรส การศึกษาของคู่สมรส มาตรฐานความเป็นอยู่ในครอบครัว ภาคและการปรากฏตัวของบุคคลที่สามขณะสัมภาษณ์ภรรยา แม้ว่าปัจจัยบางปัจจัยจะมีอิทธิพลในทางบวกต่อการตอบที่สอดคล้องกันของคู่สมรสตามที่คาดหวังก็ตาม แต่ส่วนใหญ่ไม่มีอิทธิพลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติต่อระดับความสอดคล้องของคำตอบทั้งที่เป็นทัศนคติและเรื่องที่เป็นข้อเท็จจริงของคู่สมรสไม่ว่าจะมีการปรับอิทธิพลของปัจจัยอื่น ๆ ในสมการหรือไม่ก็ตามกล่าวคือ ความสัมพันธุ์ของตัวแปรทางด้านประชากร เศรษฐกิจและสังคมของคู่สมรสกับความสอดคล้องของคำตอบที่เป็นทัศนคติที่เกี่ยวกับภาวะเจริญพันธุ์และที่เป็นข้อเท็จจริงของคู่สมรสพบว่า ปัจจัยระยะเวลาสมรสมีอิทธิพลในทางบวกต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องขนาดครอบครัวที่ต้องการเฉพาะในเขตเมืองเท่านั้น และระยะเวลาสมรสมีอิทธิพลในทางบวกต่อคำตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องความต้องการบุตรเพิ่ม จำนวนบุตรที่ต้องการเพิ่ม ปีเกิดของภรรยา อาชีพของภรรยาและอาชีพของสามีทั้งในเขตเมืองและเขตชนบท แต่ไม่มีอิทธิพลต่อความแตกต่างของระดับความสอดคล้องของคำตอบในเรื่องการเคยใช้การวางแผนครอบครัวและการเคยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด การศึกษาของคู่สมรสมีอิทธิพลในทางบวกต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องขนาดครอบครัวที่ต้องการ แต่ไม่มีอิทธิพลต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องความต้องการบุตรเพิ่ม การเคยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด ปีเกิดของภรรยา และยังพบว่า การศึกษาของคู่สมรสมีอิทธิพลในทางลบต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องจำนวนบุตรที่ต้องการเพิ่ม การเคยใช้การวางแผนครอบครัว อาชีพของภรรยาและอาชีพของสามี มาตรฐานความเป็นอยู่ในครอบครัวมีอิทธิพบในทางบวกต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องที่เป็นทัศนคติคือขนาดครอบครัวที่ต้องการ ความต้องการบุตรเพิ่มและจำนวนบุตรที่ต้องการเพิ่มแต่มีอิทธิพลในทางลบต่อการตอบที่สอดคล้องกันในเรื่องการเคยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด อาชีพของภรรยาและอาชีพของสามี มาตรฐานความเป็นอยู่ในครอบครัวไม่มีอิทธิพลต่อการตอบที่สอดคล้องกันเรื่องการเคยใช้ การวางแผนครอบครัวและเรื่องปีเกิดของภรรยาสำหรับระดับประเทศและเขตชนบท ความแตกต่างระหว่างภาคในเรื่องความสอดคล้องของคำตอบพบว่า คู่สมรสในภาคเหนือให้คำตอบสอดคล้องกันสูงในเรื่องที่เป็นทัศนคติ คู่สมรสในภาคกลางให้คำตอบสอดคล้องกันในเรื่อง ขนาดครอบครัวที่ต้องการต่ำสุด และคู่สมรสในภาคตะวันออกเฉียงเหนือให้คำตอบในเรื่องความต้องการบุตรเพิ่มและจำนวนที่ต้องการเพิ่มต่ำสุด ส่วนความสอดคล้องของคำตอบที่เป็นข้อเท็จจริงนั้น ผลการวิจัยไม่ชี้ชัดว่าคู่สมรสในภาคไหนจะมีระดับความสอดคล้องของคำตอบสูงสุดและต่ำสุด แต่ภาคเป็นตัวแปรที่มีความสำคัญต่อความแตกต่างของระดับคำตอบที่สอดคล้องกันและเมื่อพิจารณาตามเขตที่อาศัยพบว่าคู่สมรสในเขตชนบทให้คำตอบสอดคล้องในเรื่องต่าง ๆ ที่ศึกษาสูงกว่าในเขตเมืองยกเว้นในเรื่องจำนวนบุตรที่ต้องการเพิ่ม