การจัดการและการดำเนินงานเกี่ยวกับมาตรฐานสินค้าขาออกของประเทศไทย

Abstract

การส่งเสริมการส่งออกเป็นวิธีหนึ่งที่สามารถแก้ไขปัญหาการขาดดุลการค้าของประเทศไทยได้ โดยที่คุณภาพและมาตรฐานสินค้าเป็นปัจจัยสำคัญประการหนึ่งของการส่งเสริมการส่งออกที่จะทำให้ตลาดต่างประเทศเชื่อถือและนิยมสินค้าไทย วัตถุประสงค์ของวิทยานิพนธ์เรื่องนี้จึงศึกษาถึงการจัดการและการดำเนินงานเกี่ยวกับมาตรฐานสินค้าขาออกของประเทศไทย โดยมีหลักการดำเนินงานที่สำคัญคือ การกำหนดสินค้าให้เป็นสินค้ามาตรฐานและการกำหนดมาตรฐานสินค้าขาออก การศึกษาวิจัยใช้วิธีสัมภาษณ์ เจ้าหน้าที่ของสำนักงานมาตรฐานสินค้า ผู้ทำการค้าขาออกซึ่งสินค้ามาตรฐาน ผู้บริหารงานของบริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้า รวมทั้งศึกษาจากประกาศและคำสั่งต่างๆ ของทางราชการ วารสาร เอกสาร หนังสือพิมพ์และกฎหมายที่เกี่ยวข้อง จากการศึกษาพบว่าการดำเนินงานเกี่ยวกับมาตรฐานสินค้าขอออกของประเทศไทยอยู่ในความรับผิดชอบของสำนักงานมาตรฐานสินค้า กระทรวงพาณิชย์ ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐบาลที่ควบคุมดูแลการจัดและควบคุมคุณภาพสินค้าขาออก โดยการวางระเบียบควบคุมให้ผู้ส่งออกสินค้ามาตรฐาน บริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้าและผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าต้องจดทะเบียนและขอรับอนุญาตจากสำนักงานมาตรฐานสินค้าออกระเบียบให้ผู้ส่งออกสินค้ามาตรฐานจัดให้มีการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าก่อนทำการส่งสินค้าไปจำหน่ายต่างประเทศ และวางหลักเกณฑ์ให้ผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าทำการตรวจสอบสินค้าตามหลักเกณฑ์ที่วางไว้ จากการศึกษาสามารถสรุปปัญหาและข้อเสนอแนะได้ดังนี้ 1. ปัญหาเกี่ยวกับนโยบายของรัฐบาล รัฐบาลมีนโยบายที่ไม่แน่นอนเกี่ยวกับสถาบันซึ่งทำหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าระหว่างบริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้ากับสำนักงานมาตรฐานสินค้า มีสินค้ามาตรฐานบางชนิดที่ให้บริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้าเป็นผู้ตรวจสอบ สินค้ามาตรฐานบางชนิดให้สำนักงานมาตรฐานสินค้าเป็นผู้ตรวจสอบ โดยเฉพาะสินค้าผลิตภัณฑ์มันสำปะหลังมีการเปลี่ยนแปลงสถาบันซึ่งทำหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าหลายครั้ง ก่อให้เกิดความยุ่งยากในการดำเนินงานแก่ผู้ส่งออกสินค้ามาตรฐานและบริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้า รัฐบาลจึงควรกำหนดนโยบายเกี่ยวกับสถาบันซึ่งทำหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าให้แน่นอน เช่น การกำหนดให้ผู้ซื้อสินค้ามีสิทธิที่จะเลือกสถาบันที่ทำหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าทั้งจากภาครัฐบาลและเอกชน เพื่อให้สถาบันดังกล่าวแข่งขันกันประสิทธิภาพการดำเนินงานของตนให้ดียิ่งขึ้น เป็นที่เชื่อถือและนิยมของผู้ซื้อและผู้ขายสินค้า 2. ปัญหาด้านการวางแผนเกี่ยวกับมาตรฐานสินค้าขาออก มีปัญหาในด้านการกำหนดสินค้าให้เป็นสินค้ามาตรฐานและการกำหนดมาตรฐานสินค้าขาออก ปัจจุบันมีสินค้ามาตรฐาน 10 ชนิดเท่านั้น ยังมีสินค้าขาออกที่สำคัญอีกหลายชนิดที่ยังไม่มีการกำหนดมาตรฐานสินค้า สำนักงานมาตรฐานสินค้าจึงควรเพิ่มประเภทสินค้าให้เป็นสินค้าให้เป็นสินค้ามาตรฐานและกำหนดมาตรฐานสินค้าขาออกเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะสินค้าขาออกที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจและมีปัญหาด้านคุณภาพสินค้าบ่อย 3. ปัญหาเกี่ยวกับระบบควบคุมการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าขาออก การกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการตรวจสอบมาตรฐานสินค้ายังกระทำไม่ทั่วถึง ยังมีสินค้ามาตรฐานบางชนิดที่ยังไม่มีการกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าไว้ทำให้บริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้าแต่ละบริษัททำการตรวจสอบสินค้าตามวิธีการของตนเอง ไม่มีหลักเกณฑ์และวิธีการที่แน่นอนในแน่วทางเดียวกัน สำนักงานมาตรฐานสินค้าควรกำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าสำหรับสินค้ามาตรฐานทุกชนิดเพื่อให้บริษัทตรวจสอบมาตรฐานสินค้าตรวจสอบสินค้าในแนวทางเดียวกัน รวมทั้งการส่งเจ้าหน้าที่ของสำนักงานไปควบคุมดูแลการปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้า 4. ปัญหาด้านบุคลากรผู้มีหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้า ขาดระบบที่มีประสิทธิภาพในการสร้างบุคลากร เนื่องจากงานตรวจสอบมาตรฐานสินค้าเป็นงานที่ใช้ทักษะทางเทคนิคพิเศษ ซึ่งไม่มีการสอนในสถาบันการศึกษาใด ผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าใช้ประสบการณ์และความชำนาญของตนในการปฏิบัติงาน ทำให้เกิดปัญหาในการตัดสินใจวินิจฉัยคุณภาพสินค้าที่ตนตรวจสอบกรณีที่มีประสบการณ์และความชำนาญไม่เพียงพอ สำนักงานมาตรฐานสินค้าจึงควรเปิดสอนและฝึกอบรมวิชาการการตรวจสอบมาตรฐานสินค้า เพื่อยกระดับขีดความสามารถของบุคลากรผู้มีหน้าที่ตรวจสอบมาตรฐานสินค้าและบุคคลที่เกี่ยวข้อง โดยดำเนินการเป็นสถาบันสอนและฝึกอบรมการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าเพื่อเป็นการสร้างระบบการพัฒนาบุคลากรที่มีประสิทธิภาพ ถึงแม้รัฐบาลจะจัดตั้งหน่วยงานขึ้นทำหน้าที่จัดและควบคุมมาตรฐานสินค้าขาออก แต่การดำเนินงานในด้านนี้ จะประสบผลสำเร็จได้ต้องได้รับความร่วมมือจากภาคเอกชน ดังนั้นรัฐบาลจึงควรประสานงานกับภาคเอกชนอย่างใกล้ชิด เพื่อแก้ไขปัญหาและอุปสรรคในการดำเนินงาน เพื่อให้การดำเนินงานเกี่ยวกับมาตรฐานสินค้าขาออกได้ผลดียิ่งขึ้นต่อไป