ความรับผิดชอบของรัฐโดยปราศจากความผิด : ศึกษาเปรียบเทียบกฎหมายฝรั่งเศสกับกฎหมายไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาเกี่ยวกับหลักความรับผิดชอบของรัฐโดยปราศจากความผิด ซึ่งหลักดังกล่าวตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวคิดที่ว่า การดำเนินกิจกรรมของรัฐในบางกรณีซึ่งได้กระทำโดยไม่ปรากฏความผิดใดๆ แต่หากก่อให้เกิดความเสียหายแก่บุคคล และต้องให้ผู้ได้รับความเสียหายแบกรับภาระความเสียหายนั้นไว้เองแล้ว ย่อมไม่เป็นธรรม รัฐจึงสมควรต้องรับผิดชอบเยียวยาความเสียหายดังกล่าวนั้น ในระบบกฎหมายฝรั่งเศส หลักความรับผิดชอบของรัฐโดยปราศจากความผิดได้พัฒนาขึ้นโดยเหตุผลเรื่องความเสี่ยงภัยและการสูญเสียหลักความเสมอภาคของพลเมืองต่อการรับภาระสาธารณะ และได้ขยายขอบเขตการนำมาใช้มากขึ้น โดยกฎหมายลายลักษณ์อักษรหลายฉบับได้กำหนดเรื่องดังกล่าวเอาไว้ ส่วนศาลปกครองฝรั่งเศสก็ได้วางหลักกฎหมายดังกล่าวในการวินิจฉัยคดีเช่นกัน ส่วนในระบบกฎหมายไทย มีกฎหมายลายลักษณ์อักษรหลายฉบับบัญญัติให้รัฐรับผิดชอบในกรณีต่างๆ โดยปราศจากความผิดเช่นกัน แต่หลักดังกล่าวยังคงมีขอบเขตที่จำกัด เพราะยังขาดความเข้าใจในการพัฒนาหลักในเรื่องนี้ และถึงแม้พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542 กำหนดให้ ศาลปกครองมีอำนาจพิจารณาคดีเกี่ยวกับความรับผิดอย่างอื่น ซึ่งเท่ากับเป็นการเปิดช่องให้ มีการพัฒนาหลักกฎหมายดังกล่าวขึ้นได้ก็ตาม แต่ศาลปกครองไทยยังมิได้นำมาใช้เพื่อพัฒนาหลักกฎหมายดังกล่าวในการพิจารณาคดี นอกจากนั้น ยังมีปัญหาความไม่ชัดเจนในเรื่อง เขตอำนาจศาลในคดีดังกล่าว และปัญหาหลักเกณฑ์ในการเยียวยาความเสียหายที่ยังแตกต่างกันในแต่ละกรณี วิทยานิพนธ์นี้จึงเห็นว่าสมควรพัฒนาหลักความรับผิดชอบของรัฐโดยปราศจากความผิดในระบบกฎหมายไทยให้เป็นระบบยิ่งขึ้น ทั้งในส่วนขอบเขตของกรณีต่างๆ ที่จะอยู่ภายใต้หลักดังกล่าว ความชัดเจนเรื่องเขตอำนาจศาลปกครอง และหลักเกณฑ์ในการเยียวยาความเสียหาย โดยอาศัยการตราหรือแก้ไขปรับปรุงกฎหมาย และส่งเสริมให้ศาลปกครอง นำหลักกฎหมายดังกล่าวไปปรับใช้ในการพิจารณาพิพากษาคดีมากยิ่งขึ้น