Development of effervescent granules and pellets containing Phyllanthus emblica L. fruit extract

Abstract

มะขามป้อม (Phyllantus emblica L.) เป็นพืชในวงศ์ Euphobiaceae เป็นไม้พื้นเมืองในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีรายงานฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของมะขามป้อม เช่น ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ แก้อักเสบ ลดระดับไขมัน ป้องกันเซลล์ตับ บรรเทาอาการไอ ลดไข้ และอาการเจ็บปวด เป็นต้น วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้คือ พัฒนาแกรนูลฟู่และเพลเลตผสมสารสกัดจากผลมะขามป้อม และทดสอบคุณสมบัติทางเคมีกายภาพและความคงตัวของผลิตภัณฑ์ สารสกัดจากผลมะขามป้อมที่ใช้อยู่ในรูปผงพ่นแห้ง การทดสอบคุณสมบัติทางเคมีกายภาพและปริมาณจุลินทรีย์ของสารสกัด พบว่า สารสกัดมีการไหลที่ไม่ดี สารละลายของสารสกัดที่มีความเข้มข้น 1 เปอร์เซ็นต์ มีความเป็นกรด-ด่าง ประมาณ 3 และปริมาณเชื้อจุลินทรีย์ของสารสกัดเป็นไปตามข้อกำหนดของเภสัชตำรับประเทศไทย แกรนูลฟู่เตรียมโดยผสมแห้งแกรนูลของสารสกัด อะซีซัลเฟมโพแทสเซียม และแมนนิทอล ร่วมกับกรดซิตริกและด่าง ศึกษาผลของตัวแปรสูตรตำรับ ได้แก่ ปริมาณของสารสกัด ปริมาณกรดซิตริก ปริมาณคอลลอยดอลซิลิกอนไดออกไซด์และชนิดของด่าง ต่อคุณสมบัติของแกรนูลฟู่ ตามรูปแบบจุดศูนย์กลางของความถ่วง (center of gravity design) แกรนูลฟู่ที่ได้มีสีค่อนข้างเหลือง ไหลได้ดี และสามารถกระจายในน้ำภายใน 5 นาที ภายหลังการเก็บที่ 40∓2 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 75 เปอร์เซ็นต์ และ 30∓2 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 75 เปอร์เซ็นต์ หลายสูตรตำรับจะเกิดการจับตัวแน่น และ/หรือ เกิดการรวมมวลเป็นกลุ่มใหญ่ การเปลี่ยนแปลงของคุณสมบัติทางกายภาพไม่สัมพันธ์โดยตรงกับการเปลี่ยนแปลงของปริมาณแทนนินและปริมาณกรดแกลลิกในสูตรตำรับ และยังไม่ทราบสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงนี้ การวิเคราะห์ความแปรปรวนพบว่ามีผลหลักและผลร่วมของตัวแปรสูตรตำรับ ต่อปริมาณความชื้น ปริมาณแทนนิน และกรดแกลลิก อย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) เพลเลตผสมสารสกัด อะซีซัลเฟมโพแทสเซียม กรดซิตริก และ แมนนิทอล เตรียมโดยเทคนิคการอัดเป็นเส้นและทำให้เป็นทรงกลม โดยการทดลองรูปแบบแฟคทอเรียล (full factorial design) พบว่า ในการขึ้นรูปเพลเลต มวลเปียกที่มีสารสกัดปริมาณน้อยเท่ากับ 20 เปอร์เซ็นต์ ต้องการปริมาณน้ำมากกว่ามวลเปียกที่มีสารสกัดปริมาณมากเท่ากับ 40 เปอร์เซ็นต์ เพลเลตที่มีสารสกัดปริมาณน้อยมีรูปร่างค่อนข้างกลม ในขณะที่เพลเลตที่มีสารสกัดปริมาณมากคงเป็นรูปร่างดัมเบลล์ ภายหลังการเก็บที่ 40∓2 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 75 เปอร์เซ็นต์ และ 30∓2 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 75 เปอร์เซ็นต์ เพลเลตที่มีสารสกัดปริมาณมากมีการเปลี่ยนสีที่ชัดเจน พบว่ามีผลหลักและผลร่วมของปริมาณสารสกัด ปริมาณอะซีซัลเฟมโพแทสเซียม และปริมาณกรดซิตริก ต่อปริมาณกรดแกลลิก อย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) ปริมาณของสารเหล่านี้ยกเว้นปริมาณสารสกัดมีผลต่อปริมาณแทนนินอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.05) ด้วย ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่ามีความเป็นไปได้ในการพัฒนาแกรนูลฟู่และเพลเลตผสมสารสกัดจากผลมะขามป้อมโดยความสำเร็จในการพัฒนาส่วนหนึ่งขึ้นกับคุณสมบัติของสารสกัด ดังที่สะท้อนให้เห็นในความคงตัวทางกายภาพของแกรนูลฟู่หลายสูตรที่มีปริมาณสารสกัด 30 เปอร์เซ็นต์ และ เพลเลตที่มีสารสกัด 20 เปอร์เซ็นต์ ทั้งนี้ยังคงมีความจำเป็นในการศึกษาผลกระทบของสารสกัด และตัวแปรสูตรตำรับ ต่อความคงตัวของผลิตภัณฑ์ต่อไป