การลดพฤติกรรมติดเกมออนไลน์ของเยาวชน : กรณีศึกษาผู้ผ่านการอบรมจากศูนย์ป้องกันและแก้ไขปัญหาเด็กติดเกม สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยสนับสนุนและปัจจัยอุปสรรคในการลดพฤติกรรมการติดเกมออนไลน์ของเยาวชนที่ผ่านการอบรมโปรแกรมพัฒนาศักยภาพเยาวชนและครอบครัวยุคไซเบอร์ของศูนย์ป้องกันและแก้ไขปัญหาเด็กติดเกม รวมทั้งศึกษาบทบาทของครอบครัวในการลดพฤติกรรมติดเกมออนไลน์เยาวชนในศูนย์ป้องกันและแก้ไขปัญหาเด็กติดเกมโดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพร่วมกัน โดยดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ผลการวิจัยพบว่า จุดเริ่มต้นที่สำคัญที่ส่งผลให้เยาวชนกลุ่มศึกษาทั้ง 54 คนนี้หันมาสนใจเล่นเกมออนไลน์ได้แก่ มูลเหตุที่หนึ่งได้แก่ ปัจจัยที่เกิดจากตัวผู้ปกครองเองที่แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 พยายามปรับตัวให้ทันกับเทคโนโลยี และกลุ่มที่ 2 คือ กลุ่มที่เลียนแบบความนิยมในสังคมเพื่อปรับตัวให้ทันกับเทคโนโลยี ซึ่งผู้ปกครองทั้ง 2 กลุ่มนี้มีจุดมุ่งหมายเดียวกัน คือ เพื่อเพิ่มโอกาสให้กับบุตรหลานในอนาคตมีความคิดที่ว่าคอมพิวเตอร์จะช่วยเพิ่มทักษะให้กับบุตร เป็นสิ่งบันเทิงและคลายความตึงเครียดให้กับบุตร ช่วยเพิ่มโอกาสในการประกอบอาชีพที่ดีและเพิ่มประสิทธิภาพและประสิทธิผลการทำงานของบุตรในอนาคต มูลเหตุที่สอง คือ ลักษณะเด่นของเกมออนไลน์ได้แก่ ทำให้ผู้เล่นเกิดความรู้สึกท้าทาย เกิดความรู้สึกผูกพันระหว่างผู้เล่นกับเกมออนไลน์ และเกิดความรู้สึกการมีกลุ่มเพื่อน มูลเหตุที่สามคือ การชักชวนของเพื่อน และมูลเหตุสุดท้าย คือ การโฆษณาประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับเกมออนไลน์ผ่านทางสื่อต่าง ๆ ได้แก่ โทรทัศน์ และนิตยสารเกมออนไลน์ ปัจจัยสนับสนุนที่ส่งผลให้เยาวชนกลุ่มศึกษาสามารถลดพฤติกรรมการติดเกมลงได้ ได้แก่ 1) ปัจจัยของตัวเยาวชนเอง คือ ตัวเยาวชนเองมีอายุเพิ่มขึ้น มีความคิดเป็นเหตุเป็นผล รู้จักแยกแยะสิ่งดี หรือสิ่งไม่ดีได้มากขึ้น และตระหนักรู้ถึงคุณโทษของการเล่มเกมออนไลน์ได้ด้วยตนเองมากขึ้น รวมทั้งสามารถรู้จักควบคุมเวลาในการเล่มเกมได้ด้วยตนเอง 2) ปัจจัยเกี่ยวกับโปรแกรมพัฒนาศักยภาพเยาวชนและครอบครัวยุคไซเบอร์ เพราะโปรแกรมนี้เป็นแนวทางสำหรับผู้ปกครองในการดูแลบุตรหลานที่มีพฤติกรรมติดเกม และเป็นตัวสะท้อนปัญหา ความคิดและความรู้สึกระหว่างสมาชิกในครอบครัว ปัจจัยอุปสรรคที่นำพาให้เยาวชนกลุ่มศึกษาหันกลับมามีพฤติกรรมติดเกมดังเดิม ได้แก่ 1) ปัจจัยเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมในชุมชนคือ มีร้านให้บริการเกมออนไลน์ตั้งอยู่ใกล้สถานศึกษาและที่อยู่อาศัย ทำให้เยาวชนสามารถเข้าถึงร้านเกมได้ง่าย และดึงดูดให้เยาวชน อยากที่จะเข้ามาเล่นเกมได้ทุกเวลา 2) ปัจจัยเกี่ยวกับลักษณะเฉพาะของเกมออนไลน์ ได้แก่ ขณะเล่นผู้เล่นเกมออนไลน์สามารถสื่อสารระหว่างผู้เล่นด้วยกันได้ และขณะเล่นผู้เล่นสามารถทำตามสิ่งที่ใจต้องการได้ สามารถแสดงออกได้ตามปรารถนา สามารถสร้างสัมพันธภาพกับเพื่อนและเพื่อนต่างเพศผ่านเกมออนไลน์ และสามารถสร้างเอกลักษณ์หรือความโดดเด่นให้กับตนเองได้ 3) ปัจจัยเกี่ยวกับครอบครัว ได้แก่ การที่ผู้ปกครองต้องทำงานหารายได้และดูแลบุตรเพียงลำพัง และการไม่ปรับเปลี่ยนการเลี้ยงดูบุตรไปในทางที่ถูกต้อง 4) ปัจจัยเกี่ยวกับเพื่อน ได้แก่ ความรู้สึกมีกลุ่มเพื่อนและการได้รับการยอมรับในกลุ่มเพื่อนเก่าที่มีพฤติกรรมติดเกม นอกจากนี้ จากการศึกษาพบว่า บทบาทของครอบครัวที่มีส่วนช่วยให้เยาวชนกลุ่มศึกษาสามารถลดพฤติกรรมการติดเกมได้แก่ หางานอดิเรกให้บุตรหลานทำตามความสนใจ พูดคุยกันโดยไม่ใช้อารมณ์ ทำสิ่งแวดล้อมใกล้ตัวเด็กให้ลดโอกาสการเล่นเกมออนไลน์ และเริ่มสร้างวินัยในบ้านและความรับผิดชอบให้เกิดขึ้น