การพัฒนาและประเมินวิธีการตรวจวินิจฉัยเชื้อไวรัสพิษสุนัขบ้าในสมองสุนัขโดยวิธี TaqMan real-time one step RT-PCR

Abstract

โรคพิษสุนัขบ้าพบในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เป็นโรคที่ทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตด้วยอาการสมองอักเสบอย่างฉับพลัน สุนัขเป็นตัวการสำคัญในการแพร่เชื้อประจำท้องถิ่น การตรวจหาแอนติเจนในสมองสุนัขด้วยวิธี Direct fluorescent antibody (DFA) technique เป็นวิธีตรวจวินิจฉัยขั้นต้น อย่างไรก็ตาม การตรวจวินิจฉัยโดยวิธี TaqMan real-time one step RT-PCR เป็นวิธีทางอณูชีววิทยาที่รวดเร็วและจำเพาะ ซึ่งใช้ในการตรวจหาปริมาณและวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของ nucleocapsid gene โดยในการศึกษานี้วิเคราะห์ความเหมาะสมของ primer และ probe ที่ออกแบบ จากข้อมูลที่ได้ ตัวอย่างเนื้อสมองสุนัขที่เป็นโรคพิษสุนัขบ้า 245 ตัวอย่าง ทั่วประเทศไทยและ 6 ตัวอย่าง จากประเทศเพื่อนบ้าน โดยมีตัวอย่างจำนวน 173 ตัวอย่าง ไม่เกิด sequence mismatches มีตัวอย่าง 6 กลุ่ม ที่เกิด mismatches ในตำแหน่ง forward primer, reverse primer หรือ probe โดยไม่มีตัวอย่างใดที่มีการเกิด sequence mismatches ทั้ง 3 ส่วน การทดสอบพบว่า sequence mismatches ดังกล่าวไม่มีผลต่อผลการตรวจ ในการศึกษานิยมใช้ทดสอบกับ challenge rabies virus (CVS) ซึ่งเป็น fixed strain มี sequence mismatches ทั้ง 3 ส่วน งานวิจัยนี้แสดงว่าการประยุกต์ใช้วิธี TaqMan real-time one step RT-PCR สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการตรวจวินิจฉัย ยืนยันผลและแยกแยะตัวอย่างไวรัสพิษสุนัขบ้าสายพันธุ์ที่เกิดขึ้นใหม่ (non-canine rabies virus variants) ที่อาจมีการระบาดในประเทศไทยที่สามารถตรวจสอบขั้นต่อไปได้ หลังจากได้ทำ amplified product โดยการทำ sequencing หรือ การใช้ variant-specific probe