การประเมินการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ กรณีศึกษา เทศบาลตำบลยางฮอม จังหวัดเชียงราย และเทศบาลตำบลหนองตองพัฒนา จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

งานวิจัยด้านการปรับปรุงที่อยู่อาศัยและการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ มีผู้ทำการศึกษาอยู่จำนวนมาก แต่ขาดการติดตามและประเมินผล โดยการติดตามและประเมินผลมีเพื่อให้ทราบประสิทธิภาพและประสิทธิผลของการดำเนินงาน อันนำไปสู่การดำเนินการแก้ไขปรับปรุงเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่วางไว้ยิ่งขึ้น โดยการศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลด้านสังคม เศรษฐกิจ ประชากร และสภาพการอยู่อาศัยของผู้สูงอายุในพื้นที่ รวมถึงการติดตามและประเมินผลการดำเนินงานการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุตามแผนพัฒนาปี พ.ศ. 2553 - 2555 ของพื้นที่เทศบาลตำบลยางฮอม จังหวัดเชียงราย กับพื้นที่เทศบาลตำบลหนองตองพัฒนา จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อนำมาสู่การเสนอแนวทางในการจัดสภาพแวดล้อมให้เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยสำหรับผู้สูงอายุในพื้นที่มากยิ่งขึ้น ทั้งนี้มีขอบเขตการประเมินผลเฉพาะในด้านการประเมินผลการดำเนินงานโครงการเท่านั้น และมีขอบเขตของประชากรกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) ทั้งสิ้น 220 คน ผลการศึกษา พบว่า ปัญหาประการหนึ่งของโครงการจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมที่ผ่านมา ไม่ได้ให้ความสำคัญต่อความต้องการของผู้ใช้งานจริง กล่าวคือ โครงการมีวิธีการวางแผนในลักษณะการสั่งการลงมาจากผู้นำชุมชน โดยนโยบายและเงินสนับสนุนมาจากทางภาครัฐเพียงอย่างเดียว ซึ่งเป็นวิธีที่รวดเร็ว เบ็ดเสร็จ แต่ผลการดำเนินงานไม่สอดคล้องต่อการใช้งานจริง โดยจากการทำแบบสอบถามสิ่งอำนวยความสะดวกในชุมชนที่ผู้สูงอายุมีการเข้าใช้บ่อยครั้ง ได้แก่ ศาสนสถาน, โรงพยาบาล/สถานพยาบาล และศูนย์อเนกประสงค์ผู้สูงอายุ พบว่า สิ่งอำนวยความสะดวกในชุมชนที่มีอยู่ในปัจจุบัน ยังไม่ตอบสนองต่อการใช้งานของผู้สูงอายุ ในด้านสภาพที่ทรุดโทรม, ตำแหน่งที่ตั้ง, ความสะดวกสบายและความปลอดภัยต่อการใช้งาน รวมถึงความพึงพอใจต่อการใช้งานของผู้สูงอายุ ในโครงการด้านการปรับปรุงที่อยู่อาศัยของผู้สูงอายุ จากการสัมภาษณ์และทำแบบสอบถาม พบว่า การปรับปรุงส่วนใหญ่คือ ห้องน้ำและบันได ซึ่งไม่สอดคล้องต่อพื้นที่ที่ผู้สูงอายุเกิดอุบัติเหตุบ่อยๆ คือ บริเวณรอบบ้าน และปัญหาประการหนึ่งที่ทำให้การปรับปรุงยังคงไม่เป็นไปตามเกณฑ์มาตรฐาน เนื่องจากการไม่เข้าใจแบบการก่อสร้างของช่างก่อสร้างชุมชน ซึ่งเป็นผลมาจากการให้ความรู้ช่างก่อสร้างจากหน่วยงานท้องถิ่นในการปรับปรุง รวมถึงการเล็งเห็นความสำคัญของงานด้านผู้สูงอายุในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนั้นๆ ข้อเสนอแนะในการศึกษานี้ คือ โครงการควรมีลักษณะการวางแผน ซึ่งมาจากความต้องการและลักษณะการใช้งานจริงของผู้สูงอายุ โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีส่วนสำคัญอย่างมากในการเป็นผู้ริเริ่ม และให้ความรู้ในด้านผู้สูงอายุเพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ตระหนักถึงความสำคัญของงานด้านผู้สูงอายุ รวมถึงการให้ความรู้ในด้านวิธีการปรับปรุงให้ถูกต้องตามมาตรฐานการใช้งานแก่ช่างของหน่วยงานท้องถิ่นนั้นๆ และควรเน้นการปรับปรุงสิ่งอำนวยความสะดวกชุมชนในพื้นที่ที่ผู้สูงอายุเข้าใช้งานบ่อยๆเช่น ศาสนสถาน, โรงพยาบาล, ตลาดสดในระดับตำบล เป็นลำดับต้นๆก่อนสิ่งอำนวยความสะดวกชุมชนประเภทอื่นๆ ซึ่งแนวทางการแก้ไขดังกล่าวจะทำให้พื้นที่ศึกษากลายเป็นพื้นที่ต้นแบบทางด้านผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ สำหรับการต่อยอดงานวิจัยนี้คือการประเมินในขั้นตอนการวางแผนและขั้นตอนการดำเนินงาน ซึ่งจะทำให้เราทราบข้อจำกัดของโครงการได้ละเอียดมากยิ่งขึ้น