การประยุกต์ใช้หลักการบริหารพื้นที่ เพื่อสร้างประสิทธิภาพในการควบคุมสินค้าคงคลัง : กรณีศึกษาร้านค้าสะดวกซื้อ

Abstract

ศึกษารูปแบบการจัดสรรพื้นที่ชั้นวางสำหรับสินค้าที่วางแสดงหน้าร้านสะดวกซื้อ เพื่อสร้างผลตอบแทนต่อพื้นที่ชั้นวางและลดต้นทุนในการบริหารสินค้าคงคลัง ที่ก่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด โดยใช้วิธีการวิจัยทดลองเพิ่มพื้นที่วางแสดงสำหรับสินค้า ที่มีกำไรขั้นต้นต่อพื้นที่และมีอัตราหมุนเวียนสูง ซึ่งสามารถคำนวณออกมาในรูปของกำไรขั้นต้นต่อพื้นที่ ที่ได้จากการลงทุนในสินค้าคงคลัง (Gross Margin Return on Inventory Investment) ใน 2 อันดับแรก เพื่อคำนวณหาค่าความยืดหยุ่นของยอดขายสินค้าต่อชิ้นที่มีต่อพื้นที่ที่เพิ่มขึ้น และวิเคราะห์หาความสัมพันธ์ระหว่างพื้นที่วางแสดงสินค้ากับยอดขาย กำไรขั้นต้น และเปรียบเทียบผลกระทบที่เกิดขึ้นกับสินค้าแต่ละชนิดบนชั้นวาง สินค้าที่เลือกมาทดลองทั้งหมดมี 5 หมวดหมู่ด้วยกันคือ 1. สินค้าเพื่อการอุปโภค 2. สินค้าเพื่อการบริโภค 3. สินค้าประเภทขนมขบเคี้ยว 4. สินค้าประเภทเครื่องดื่มในตู้แช่เย็น และ 5. สินค้าที่วางจำหน่ายบริเวณที่รับชำระเงิน โดยเลือกใช้เวลาสัปดาห์แรกของทุกต้นเดือน เป็นช่วงเก็บผลการทดลองในแต่ละลำดับขั้นของการเพิ่มความกว้างผลิตภัณฑ์ (Face) ให้กับสินค้าเพื่อหลีกเลี่ยงปัจจัยลบด้านงบประมาณใช้จ่ายของผู้บริโภค ผลการศึกษาพบว่าพื้นที่วางสินค้ามีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกับยอดขาย ของสินค้าหน่วยที่ได้รับพื้นที่วางแสดงเพิ่ม ซึ่งความสัมพันธ์นี้เกิดขึ้นในสินค้าทุกประเภทที่ได้ทดลอง แต่อาจจะมีความไวต่อการเพิ่มพื้นที่ที่ไม่เท่ากัน และส่งผลกระทบต่อยอดขายสินค้าทั้งชั้นแตกต่างกันไป ดังนั้นการจัดสรรพื้นที่วางให้กับสินค้า จึงควรมีความเข้าใจถึงลักษณะเฉพาะของสินค้าและส่วนประสมในการวางสินค้าบนชั้น ซึ่งมีลักษณะของการแย่งยอดขายกันเอง และการทดแทนกันได้ของสินค้าบางประเภท เพื่อสร้างประสิทธิภาพในการใช้พื้นที่บนชั้นวางให้เกิดผลตอบแทนสูงสุด และลดปัญหาสินค้าขาดหรือเกินความต้องการได้